تحلیل زبانی-کاربردشناختی یک نامه دیوانی بر مبناء آراء جورج یول (مطالعه موردی: نامه حشم تگین آباد)

زبان به عنوان ابزاری کارآمد در تبادل پیوسته اندیشه، عاطفه و تجربه، شاخصه برجسته آدمی است؛ اهمّیّت بنیادین زبان در ایجاد فرآیند ارتباطی، باعث گردیده تا اجزای این پیکره نظام مند، از جهات گوناگون مورد پژوهش و مداقّه صاحب نظران عرصه زبان شناسی قرار گیرد و لزوم تامّل و تحقیق در کاربردشناسی زبان(pragmatics)، گونه ای مهم از پژوهش های زبانی به شمار آید. کاربردشناسی، بررسی مفاهیم بافتی و کاوش در معانی نامرئی ای است که گوینده/نویسنده قصد انتقال آن را دارد. در این میان، «نامه های دیوانی» به دلیل برخورداری از نقشی ویژه، وظیفه ای خاص و گاه فوق العاده حسّاس، چنین تحلیلی را به خوبی برمی تابند؛ نامه هایی که به دلیل ویژگی های وجودی: اوضاع متمایز سیاسی، منازعات قدرت، تقابل طبقات اجتماعی و ... از یک سو و از دیگرسو، مخاطبانی خاص، آثاری برجسته و قابل تامّل محسوب می شوند. جستار پیش رو با مبنا قراردادن نظریه های کاربردشناختیِ جورج یول (george yule)، به بررسی یکی از برجسته ترین نامه های دیوانی، «نامه اعیان دولت غزنوی به سلطان مسعود» در کتاب تاریخ بیهقی می پردازد و پیام های ضمنی و کنش های گفتاری این نامه شگفتِ دیوانی را مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد؛ نامه ای که نویسندگان آن با هوشمندیی سزاوار ستایش، در مسیر القای درون‌مایه متن، گزاره ها را به گونه ای درخور توجّه، هوشمندانه و دقیق به کار می گیرند. پی بردن به پیام های آشکار و پنهان این نامه، از آن رو برخوردار از اهمّیّتی اساسی است که این راهبرد، نه تنها نمایانگر ساختار قدرت و مناسبات اجتماعی و انسانی که بازتاب دهنده کوشش پنهان نویسندگان این نامه در تغییر وضعیت موجود سیاسی است. پژوهش حاضر می تواند به مثابه دریچه ای روشن برای درک برخوردی ویژه با گونه ای خاص از متون ادبی، «نامه های دیوانی» به کار آید.

A Linguistic-Paradigmatic Approach to a Courtier LetterBased on George Yule’s Theory: A Case Study of the Retinue of Tagin-Abad’s Letter

Language as an effective tool in the continuous exchange of thought, emotion and experience is a prominent feature of man. The fundamental importance of language in creating the communication process has caused the components of this systematic body to be researched and studied by experts in the field of linguistics from various angles, and the need for research in the application of pragmatics is an important form of linguistic research. Pragmatics is the study of co text meaning and the exploration of invisible meanings that the speaker / writer intends to convey. In the meantime, court letters stand such an analysis well because they sometimes find special, extraordinary, and sensitive tasks; Letters that, because of their existential characteristics, such as distinct political conditions, power struggles, areas of confrontation between social classes, specific audiences, and the like, are considered outstanding and thoughtprovoking works. Based on the pragmatic theories of Yule, the present article examines one of the most prominent court letters, Letter from the nobles of the Ghaznavid state to Massoud in Tarikh Beyhaqi, and examines the implicative message and speech acts of this letter. Realizing the overt and covert messages of this letter is crucial because this strategy not only reflects the power structure and social and human relations that reflect the hidden efforts of the authors in changing the current political situation. The present study can be used as a window to understand the special treatment of certain types of literary texts, court letters.