تحلیل موضوع و کارکرد اشعار میان‌متنی در متون ادبیات ‌عامه با تکیه بر داستان‌های محبوب‌القلوب میرزا برخوردار فراهی

محبوب‌القلوب تالیف میرزا برخوردار بن محمود ترکمان فراهی از آثار داستانی عامیانۀ عصر صفویست. شامل داستان‌های اخلاقی، اجتماعی، اندرزی، آموزنده، عاشقانه و از نظر ساختار روایی مانند کلیله و دمنه حکایت ‌در ‌حکایت است. در این مقاله این اثر با توجه به اشعاری که در خلال متن درج و تضمین شده‌اند از لحاظ موضوع و کارکرد آن در نثر داستان بررسی و تحلیل گردیده است. روش پژوهش توصیفیتحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه‌ای است. مجموع اشعار بهکاررفته در متن داستان استخراج گردیده و با توجه به محتوای اشعار و کیفیت ارتباط و پیوستگی آنها با متن داستان بررسی و تحلیل شده‌اند. دستاورد پژوهش اینست که موضوعات این اشعار با توجه به محتوای داستان به شش دسته طبقه بندی می‌شود که بر اساس میزان کاربرد به ترتیب موضوع اخلاق، توصیف، اندرز و حکمت، عشق، دعا، مدح بیشترین بسامد را دارند. این آمار بیانگر اینست که داستانهای عامیانه اهداف تعلیمی و پرورشی دارند و صرفا جنبه سرگرم کنندگی ندارند. به لحاظ کیفیت ارتباط اشعار با متن داستان چهار نقش یا کارکرد استنباط شده است: تایید، تاکید، تکمیل، توصیف. ابیاتی که نقش تکمیل داستان را دارند با 52.23 درصد بالاترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند و در رتبه دوم ابیات با کارکرد توصیف 20.16 درصد و ابیات با کارکرد تاکید 17.16درصد در رتبه سوم و ابیات با کارکرد تایید با 10.46 درصد در مرتبه چهارم قرار می‌گیرند. ابیاتی نیزکه ضرب‌المثل شده‌اند 24.63درصد از کل ابیات را تشکیل می‌دهند.

Analysis of the subject and function of intertextual poems in public literature texts based on the popular stories of Mirza Barkhordar Farahi

Folk stories have a long history dating back to preIslamic times. These stories contain many valuable sources and topics of moral, social, educational, counseling, etc., so research in them is necessary. The art of storytelling reached its peak in the Safavid era. One of the popular stories of this period is Mahboob alGholoob, which was written by Mirza Barkhordar bin Turkman Farahi. This article has been done by descriptive – analytical methods. The verses that come through this story are examined in terms of subject matter and function. In terms of subject, moral, social and educational verses with 41.80% in the first rank, descriptive verses and currently with 20.16% in the second rank, rulings and advice verses with 16.41% in the third rank and romantic verses that have a great connection with descriptive verses They are in the fourth place with 14.17%. In terms of function, supplementary verses are in the first place with 52.23%, descriptive verses are in the second place with 20.16%, emphatic verses are in the third place with 17.16% and confirmation verses are in the fourth place with 10.46%. In this book, in addition to Mirza’s poems, the verses of other poets have also been used. According to statistics, 24.63% of the verses in this book are proverbs. Due to his secretarial profession, Mirza Barkhordar Farahi has used Arabic words, long words, long phrases and nested anecdotes in the form of Kelileh va Demneh.