بررسی معانی خطاب در ساقی‌نامه‌های نظامی

ساقی‌نامه شعری است که در آن، شاعر با خطاب به ساقی و استفاده از اصطلاحات میخانه‌ای، ضمن بیان احساسات شاعرانه، نگرش خویش به جهان هستی و خصوصاً انسان را مطرح می‌کند. نظامی گنجوی نخستین شاعری است که ساقی‌نامه‌ای مستقل را درون متن منظومۀ لیلی و مجنون و در قالب مثنوی و بحر متقارب سروده است. او در ساقی‌نامه‌های خود، نگرش خویش را به جهان هستی و خصوصاً موضوع غنیمت شمردن فرصت، با کمک خطاب به ساقی، طرح تقاضا و بثّ‌الشّکوی نزد وی مطرح کرده است. در این پژوهش که با روش کتابخانه‌ای و به ‌شیوۀ تحلیلی توصیفی انجام می‌شود، تلاش شده است تا ویژگی‌های کمّی و کیفی خطاب، تقاضا و بثّ‌الشّکوی در ساقی‌نامه‌های نظامی بررسی شود. موضوع بثّ‌الشّکوی در ساقی‌نامه‌های نظامی سه محور اصلی دارد. در این اشعار، او گاهی از ساقی، گاهی از خویش و گاهی از روزگار و اهل زمانه شکایت می‌کند. نظامی همچنین، بخوبی بر کارکرد انواع مختلف خطاب و تقاضا و اغراض آنها تسلّط داشته و از آنها برای تاثیر گذاشتن بر مخاطب شعر خود بهره گرفته است.

Meanings of Addressing in Nezami’s Saghiname

SaghiNameh(tapster poems) is an important subjects in Persian literature. SaghiNameh is a kind of poetry in which the poet describes his/her ideas about life specially, human being, by using wine terms and addressing to the tapster (Saghi). Nezami Ganjavi is the first who composed an absolute SaghiNameh. Nezami has expressed his ideology about life and world, specially, Carpe Diem, by the means of addressing to the tapster, requesting from, and complaining to him/her. In this survey which is a library analytical research, we will try to discuss quantitative and qualitative properties of addressing, requesting and complaining in Nezami’s SaghiNamehs. Complaint has three different axes in Nezami’s SaghiNamehs. In these poems he sometimes complains of the tapster, sometimes of himself/herself and sometimes of the life condition and the people of the time. Also, Nezami is well aware of the usages of different types of addressing, requesting and the intentions to convince his readers.