تحلیل سنجشی نمود بافت فرهنگی در دو متن گلستان و بهارستان (با تاکید بر مشخصه زبانی وجهیّت در فرانقش بینافردی)

بررسی و تحلیل متون ادبی با رویکردهای نوینِ علمی و در چارچوب الگوهای مشخّص و نظام‌مند، گامی است در جهت شناسایی ویژگی‌های زبانی، سبکی و گاه محتواییِ آنها به شکلی روش‌مند و بر پایه آمار و ارقام. یکی از راه‌های رسیدن به این هدف، تحلیل و بررسی سنجشی آثاری است که دارای نوع ادبی مشترک و همچنین شباهت‌هایی از نظر زبان و شیوه‌ نگارش هستند. از این رو، در مقاله حاضر بر آن هستیم تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و آماری به تحلیل و بررسیِ سنجشیِ نمود بافت تاریخی و فرهنگی بر زبان دو اثر ارزشمند نثر فارسی، یعنی گلستان سعدی و بهارستان جامی با رویکرد فرانقش بینافردی در زبان‏شناسی نقش‏گرا بپردازیم. فرانقش بینافردی به برقراری ارتباط با سایر افراد اشاره دارد. این ارتباطی متقابل است که اهداف خاصّی را دنبال می‌کند؛ نظیر دادن اطّلاعات/ کالا/ خدمات و دریافت اطّلاعات/ کالا/ خدمات. هرکدام از این نقش‌ها به‌وسیله نوع خاصّی از بند نشان داده می‌شوند. اگر گلستان سعدی و بهارستان جامی را که به سنّت ادبی فکری تقریباً مشابهی تعلّق دارند نماینده گفتمانی واحد، یعنی تعلیم و تربیت، بدانیم مساله این است که بافت تاریخی و فرهنگی چه تاثیری بر زبان این دو اثر داشته است و مشخّصه زبانیِ وجهیّت  که در فرانقش بینافردی مطرح می‏شود و در آن، دو سویه تعامل فرستنده و گیرنده مورد توجّه قرار می گیرند تا چه حد می‌تواند نشان‌دهنده و نمودی از تاریخ فرهنگی این دو اثر باشد؟ از این رو، در مقاله حاضر، حدود1500 بند منتخب از فصل های مشترک دو اثر با این رویکرد بررسی شده اند. طبق یافته‏های این پژوهش، تاثیر و نمود بافت فرهنگی بر زبان گلستان و بهارستان آشکار است و سبب تفاوت‏هایی در نگارش این دو متن نیز شده است. از جمله این که وجه برجسته در این دو اثر، وجه خبری است و بندهای امری، پرسشی و پیشنهادی در قیاس با بندهای خبری کاربرد کمتری داشته اند. این وجهیت غالب سبب شده دو متن گلستان و بهارستان، متونی تک صدا باشند که مبیّن برتریِ تک صدایی در نظام سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر است.

Comparative Study of Cultural Context on Golestan & Baharestan

The study and analysis of literary texts with modern scientific approaches is a step towards identifying language features, their style and sometimes their content in a systematic manner based on figures. One of the ways to achieve this goal is to analyze and evaluate works that have a common genre, as well as similarities in terms of language and writing. Therefore, in the present paper, we are going to analyze and evaluate the historical and cultural context on the language of two valuable works of Persian literature, Golestan  and Baharestan, by using a descriptiveanalytical and statistical method, with the interpersonal metafunction in SFL. If Sa’di’s Golestan and Jami’s Baharestan have a similarity to the same literaryintellectual tradition, then the question is how the historical and cultural context has an effect on the language of these two works, and also modality in these two texts, how much can be a reflection of the cultural history of the two texts? Hence, in the present research, about 1500 chosen clauses have been selected from the joint chapters of these two works. According to the findings of this research, the impact of cultural context on the language of Golestan and Baharestan is evident and caused differences in the writing of these two texts, which is discussed in detail in the paper.