‌‌متن‌پژوهی «نگارستان» معین الدین جوینی

سعدی با نگارش گلستان در سال 656 ق، شیوهای را در نظم و نثر بنا نهاد که تاکنون پیروان بسیار داشته است. نگارستان جوینی، در سال 735 ق، یعنی 79 سال پس از نگارش گلستان نوشته شده است. شاید بتوان این کتاب را پس از روضۀ خُلد مجد خوافی، دومین اثر و نزدیکترین کتاب به دوران نگارش گلستان دانست. نگارستان، کتابی اخلاقی عرفانی است که به تقلید از گلستان سعدی نگاشته شده است. کتاب، مشتمل بر هفت باب است: در صیانت و پرهیزگاری؛ در مکارم اخلاق؛ در حُسن معاشرت؛ در عشق و محبّت؛ در وعظ و نصیحت؛ در فضل و رحمت؛ در فوائد متفرّقه. اگرچه نثر آن به پای گلستان نمیرسد، امّا دارای نکات و فواید فراوان ادبی است. این نوشتار، در درجۀ اوّل، با تحقیق بر روی نسخۀ خطّی نگارستان و در درجۀ بعد، با تکیه بر کتب تذکره و تاریخ ادبیات متقدّم و متاخّر، به معرّفی معین الدین جوینی و کتابش پرداخته است. مقاله، با معرّفی نویسنده (جوینى) آغاز می‌‌شود و سپس اطلاعات موجود در بارۀ نام و لقب، تخلّص، تولّد و مرگ، استادان، ممدوحان، آثار، و ویژگی‌های اعتقادی و مذهبی وی، دسته‌بندی، تحلیل و در تطبیق با متن نگارستان، راستی‌آزمایی یا تکمیل می‌‌شوند. در ادامه، موضوعاتی چون: انتساب کتاب نگارستان به مولّف، سبب نگارش کتاب، سبب نامگذاری کتاب به «نگارستان»، تخلّص کتاب، مطالب و مضامین کتاب، و جایگاه علمى کتاب، با محور قرار گرفتن شواهد متن، بررسی شده است.

Textual Scholarship of Moein alDÐn JowainÐ’s NegÁrestÁn

Sadi established a style of prose and poetry by writing GolestÁn in 656 AH which has so far had many followers. JowainÐ’s NegÁrestÁn, was written in 735 AH 79 years after Sadi’s GolestÁn. This book, after the Majd KhafÐ’s Rowzeh khold, may be considered as the second and nearest to the era of writing GolestÁn. NegÁrestÁn is a book of moral teachings and mysticism, written in imitation of Sadi’s GolestÁn. The book consists of seven chapters: on Guardianship and Virtue; on Noble Characters; on Good Communication; on Love and Affection; on Preaching and Conscience; on Grace and Mercy; and Miscellaneous Benefits. Although its prose is not as great as GolestÁn, it is filled with historical points and information. This study deals firstly with the investigation of the manuscript of Moein alDÐn JowainÐ’s NegÁrestÁn and secondly with Moein alDÐn JowainÐ and his book, based on biographies and early and modern literature books. The authors of the present paper first give an account of the author Moein alDÐn JowainÐ, then come up with existing information about his name and nickname, pseudonym, birth and death, professors and endorsers of works; and his religious character and beliefs. They then classify, analyze and verify the available data. Based on the textual evidences, they review topics such as: NegÁrestÁn’s attribution to the author, the writing of NegÁrestÁn, why book named "NegÁrestÁn", pseudonym of books, articles and book themes, genre of books, scientific status of NegÁrestÁn.