نقد جامعه شناختی سیمای محمود غزنوی در شعر عطار

سلطان محمود غزنوی که از پادشاهان مقتدر عهد غزنوی است، جایگاه ویژه‌ای در ادب پارسی دارد. وی، مانند هر پادشاه و حاکم دیگر، توام با زمامداری خویش مورد مدح و ستایش قرار گرفته و بخشی از این فرآیند در قالب اشعار مدحی و همچنین در تواریخ تالیف شده در عهد غزنوی ثبت گردیده است. علاوه‌براین، تصویری خاص و منحصربه‌فرد نیز از وی در ادب پارسی قابل ملاحظه است که در مورد دیگر زمامداران ترسیم نگردیده است و آن معرّفی او به‌عنوان نماد راستین عشق‌ورزی است که در متون عرفانی با نگرشی متمایز و ممتاز بیان گردیده است. در شعر عطّار، محمود غزنوی با سیمایی منحصربه‌فرد معرّفی می‌شود. سیمای محمود، علاوه‌بر موارد مذکور، بیانگر شاهی آرمانی و متعالی است. شاه آرمانی، یکی از نظریه‌های مطرح و عام در ادب و اندیشه ایرانی است. قدمت این اندیشه فراتر از آن است که بتوان تاریخ مشخّصی را برای شکل‌گیری آن بیان کرد. در اندیشه عطّار، مسئله شاه آرمانی با شخصیّت‌ تاریخی محمود غزنوی تلفیق گردیده است. این رویه، تحت تاثیر شرایط نابسامان اجتماعی و عدم کفایت شاهان زمانه صورت گرفته است که منجر به تحلیل رفتن علم، ادبیّات و فرهنگ شده است. این پژوهش به شیوه تحلیلی توصیفی ، برمبنای نظریه جامعه‌شناسی ادبی است و با استقاده از روش کتابخانه‌ای اسنادی صورت می‌پذیرد.