مقایسه شعر «عشق بتان» رشید وطواط با شعر «ذخیره» آپولینر

کالیگرام(calligramme)، نوعی شعر کانکریت(concrete poetry)است که گیوم آپولینر(1918-1790)، شاعر فرانسوی، آن را برای اوّلین‌بار در ادبیّات فرانسه مطرح کرد و بنیاد نهاد. کالیگرام در زبان فرانسه، به معنای خطّاطی یا نقّاشی خط است. در اصطلاح ادبی، نوعی جریان شعری است که از ترکیب سه هنر: نوشتار، گرافیک و خوشنویسی ایجاد می‌شود. نوع چینش و ترکیب واژه‌ها و جملات نوشتاری شعر کالیگرام، به گونه‌ای است که یک تصویر گرافیکی مثل تصویر پرنده، درخت، گل، شمشیر، چهرۀ انسان و... را تشکیل می‌دهد. ضمناً متن شعر، با خطّ زیبای خوشنویسی نوشته می‌شود. در این مقاله، تلاش نگارنده بر این بوده که با نگرش تطبیقی، بین یکی از کالیگرام‌های آپولینر با عنوان «شعر ذخیره» با نمونه‌ای از شعرهای توشیح(مشجّر) رشیدالدّین وطواط با عنوان «عشق بتان» مقایسه‌ای انجام دهد. اهمّیّت و ضرورت تحقیق، کشف و شناسایی مشابهت‌های فرمالیستیو همانندی‌های گرافیکی میان این‌دو گونه شعری از ادبیّات دو کشور متفاوت است که می‌تواند حکایت از روابط پنهان و پیدای هردو کشور داشته باشد. نتیجه سخن این است که دو شعر مذکور حدّاقل از چهار جهت با همدیگر شباهت شکلی دارند: 1 تجسّمی بودن هردو شعر 2 مشابهت محتوایی و مضمونی 3 آمیختگی هر دو شعر با هنر خوشنویسی 4 توجّه متوازن به بُعد شنیداری و گرافیکی هر دو شعر.