مولّفه‌های مفهوم سکر در متون عرفانی

منابع دست اوّل و دوم عرفانی در توصیف مفهوم سکر، از مولّفه‌‌های مختلفی بهره برده‌اند که باعث ابهام و اختلاف زیاد در فهم آن شده ‌است. این مقاله با رویکردی مفهوم‌شناختی از طریق توصیف و تحلیل، به ریشه‌های نظری و تاویلی سکر در قرآن، حدیث و روایت‌های اسلامی و عرفانی و عرفی پرداخته و پس از شناسایی 12 مولّفۀ مفهوم سکر در منابع عرفانی، آنها را به مولّفه‌های اصلی و جوهری و فرعی و فرعی‌تر تقسیم کرده‌ است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تنها مولّفۀ جوهری و اصلی سکر، مولّفۀ وحدت و اتحاد با محبوب است و سایر مولّفه‌ها عارضی‌‌اند. در این میان مولّفۀ فجاه بودن سکر نشانگر حال بودن آن در تقسیم‌بندی اصطلاحی عرفانی است. کرامت و کرامت‌تراشی و اسطوره‌شدگی از مولّفه‌های فرعی‌تر سکر است که بیشتر در پندار عامیانه و دریافت‌های سطحی‌تر از مفهوم سکر، به آن نسبت داده می‌شود. پایان این نوشتار، به بازتعریف مفهوم سکر می‌پردازد.