تحلیل کشش قیمتی تقاضای بنزین در بخش حمل و نقل زمینی ایران و پیش بینی آن تا سال 1394

در این مقاله کشش قیمتی تقاضای بنزین طی سالهای 1359-1381 بررسی شده و کشش پذیری تقاضای بنزین برای سالهای 1382-1394 پیش بینی شده است . برای این منظور با استفاده از روش خود توضیح با وقفه های گسترده ( ardl) تقاضای کل بنزین برآورد شد . نتایج حاصل از برآورد تابع تقاضای کل بنزین که تابعی از قیمت حقیقی بنزین و تعداد خودروهاست نشان می دهد که یک رابطه ی منفی و ضعیف میان قیمت حقیقی بنزین و تقاضای کل بنزین وجود دارد ، به طوری که یک واحد افزایش در قیمت حقیقی بنزین ( 200 ریال قیمت اسمی ) منجر به کاهش سالانه ی 5/18 واحد ( 1850 میلیون لیتر ) در تقاضای بنزین می شود . این رابطه ی ضعیف تا حدی به دلیل آن است که دولت همواره قیمت بنزین را پایین تر از قیمت های تعادلی بین المللی نگه داشته و در اثر سالها افزایش قیمت بنزین کمتر از تورم بوده است . در نتیجه ، کاهش تقاضا در قبال افزایش قیمت بنزین محدود شده است .برای پیش بینی میزان کشش پذیری تقاضای بنزین در هر سه سناریوی عنوان شده ی تورمی 5 ، 8 و 22 درصدی در لایحه ی چشم انداز برنامه چهارم توسعه سه حالت ( 10 ، 30 و 50%) برای افزایش مداوم قیمت اسمی بنزین تا سال 1394 در نظر گرفته شده است . براساس این محاسبات افزایش سالانه ی 10 درصدی قیمت اسمی بنزین تاثیری بر کشش پذیری تقاضای بنزین نداشته و تا پایان دوره ی پیش بینی ، همچنان کشش تقاضای بنزین کاهش یافته و روند نزولی آن ادامه می یابد . افزایش سالانه ی 30 درصدی قیمت سامی بنزین در سناریوهای رشد سریع و مطلوب به طور تدریجی افزایش کشش پذیری تقاضای بنزین را موجب می شود و در سالهای پایانی دوره ی پیش بینی به ( 5/0-) می رسد . با افزایش سالانه ی 50% در قیمت اسمی بنزین کشش پذیری در هر سه سناریو سریع تر رخ داده است ، به طوری که در سالهای 1390 و 1391 آستانه ی کشش پذیری نیز مشاهده می شود .