تقاضا برای خدمات بانکداری و بانکداری سایه‌ای در ایران

طی دهه‌های اخیر، کارکرد بازارهای مالی و بانک‌ها دستخوش تحولات چشمگیری شده و موسسات بسیاری شبیه به عملکرد بانک‌های متعارف، در خارج از ساختار نظارتی بانک مرکزی رشد کرده‌اند که تحت عنوان بانکداری سایه‌ای از آن‌ها یاد می‌شود. بانکداری سایه‌ای به جای تمرکز بر فعالیت‌های سنتی بانک‌های متعارف، مجموعه متنوع‌تری از منابع،  ابزارها و ... را به‌کار گرفته و توانسته ضمن ایجاد تغییر در ریسک‌های اقتصادی، بر تحولات و سیاست‌های اقتصادی کشورها نیز موثر باشد. در این مطالعه به منظور برآورد بانکداری سایه‌ای و رابطه‌ آن با بانکداری متعارف، طی سال‌های 1390 تا 1399 از مدل‌سازی تابع تقاضای پول در چارچوب یک سیستم معادلات هم‌زمان در کنار تابع مین‌فلکس‌لارنت که قابلیت انعطاف‌پذیری دارد، بهره گرفته شده است. همچنین با توجه به بحث واریانس ناهمسانی، مدل bekk garch را برای برآورد مدل به‌کار برده تا به رفع ناهمسانی موجود کمک نماید. بررسی‌ها و نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که  طی دهه‌ اخیر بانکداری سایه‌ای با نرخ فزاینده‌ای رشد نموده و در دهه‌ 90 بانکداری متعارف و بانکداری سایه‌ای براساس شاخص کشش جانشینی موریشیما، جانشین یکدیگر بوده‌اند. همچنین نتایج نشان می‌دهد اثر سرریز شوک‌های سپرده کوتاه‌مدت و صندوق‌های با درآمد ثابت بر اوراق اسلامی مثبت، افزایشی و معنی‌دار است. در سوی مقابل، اثر سریز شوک‌های صندوق‌های با درآمد ثابت بر پول نقد و سپرده‌ کوتاه مدت، بی‌معنی بوده است.

demand for banking and shadow banking services in iran

in recent decades, the functioning of financial markets and banks has undergone significant changes. many institutions resembling traditional banks have emerged outside the regulatory framework of the central bank, a phenomenon known as shadow banking. instead of engaging in the traditional activities of conventional banks, shadow banking employs a more diverse set of resources and instruments, lead to changes in economic risks and influencing economic policies in various countries. the present study aimed to examine shadow banking and its relationship with traditional banking from 2011 to 2021 in iran. it relied on the modeling of money demand functions within a system of simultaneous equations along with the minflex laurent flexible functional form. moreover, the bekk–garch model was used to address heteroscedasticity. the findings indicate that shadow banking has grown at an increasing rate over the past decade. according to the morishima elasticity of substitution, conventional banking and shadow banking alternated in replacing each other during the 2010s. additionally, the results showed that the spillover effect of short-term deposit shocks and fixed-income funds on islamic bonds was positively significant, while the effect of shocks from fixed-income funds on cash and short-term deposits was not significant.