اقتصاد مرسوم یا اقتصاد رفتاری، کدام‌ یک توضیح بهتری برای نوسانات بازار سرمایه ارائه می‌دهند؟

اقتصاد مرسوم بیان می کند که وجود آربیتراژ در بازارهای مالی، بازیگران این بازارها را به سوی رفتار عقلایی با هدف بیشینه نمودن سود سوق می دهد؛ فرضی که اساس مفهوم فرضیه کارایی در بازار (emh) را تشکیل می دهد. در سوی دیگر در سال های اخیر اقتصاد رفتاری با انجام مطالعاتی، فرض کارایی و رفتار عقلایی در بازارهای مالی را زیر سوال برده و برای متغیرهای به ظاهر غیرمرتبط از جمله شرایط جوی، دمای هوا و آلودگی، تاثیر معنی‌داری در بازارهای مالی یافته است. در این پژوهش می خواهیم با بررسی داده های روزانه شاخص بازار سهام تهران در دو بازه زمانی اسفند 1400 تا بهمن 1401 و اسفند 1401 تا بهمن 1402 مقایسه ای میان قدرت توضیح دهندگی این دو دیدگاه ارائه دهیم. برای این منظور از داده های روزانه نرخ رشد دلار آمریکا در بازار آزاد به عنوان متغیر توضیح‌دهنده رشد شاخص کل بازار سرمایه در دیدگاه مرسوم اقتصاد استفاده نموده ایم و متغیرهای دمای هوا، وضعیت جوی و میزان شاخص آلودگی نیز به عنوان متغیرهای توضیح‌دهنده در رویکرد رفتاری وارد مدل شده اند. برای مدلسازی با توجه به ماهیت بازارهای مالی از روش egarch استفاده نموده ایم. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در بازه اسفند 1400 تا بهمن 1401 که نرخ دلار روند صعودی قابل توجهی را تجربه نموده است، قدرت توضیح دهندگی متغیرهای رفتاری کاهش یافته و بعضی از آن ها معنی داری خود را در توضیح شاخص کل از دست داده اند درحالی‌که در بازه اسفند 1401 تا بهمن 1402 (ثبات نسبی نرخ ارز)، متغیرهای رفتاری تاثیر معنی داری روی شاخص کل داشته اند. 

conventional vs. behavioral economics: which better explains stock market fluctuations?

conventional economics posits that the presence of arbitrage in financial markets forces market participants to act rationally in order to maximize profits. this assumption underpins the efficient market hypothesis (emh). however, in recent years, behavioral economics has challenged the assumption of market efficiency and rational behavior by demonstrating the significant impact of seemingly irrelevant factors (e.g., weather conditions, air temperature, and pollution) on financial markets. the present research aimed to compare the explanatory power of these two perspectives by analyzing daily data from the tehran stock exchange index over two periods: february 20th, 2022 to february 19th, 2023, and february 20th, 2023 to february 19th, 2024. the study relied on the daily data on the growth rate of the dollar as an explanatory variable for the total stock market index growth from a conventional economics perspective. from a behavioral economics viewpoint, the analysis incorporated variables such as air temperature, weather conditions, and the pollution index. given the nature of financial markets, the study used the egarch method for analysis. the results indicated that during the period from february 20th, 2022 to february 19th, 2023, when the dollar rate exhibited a significant upward trend, the explanatory power of behavioral variables decreased, with some even losing their significance in explaining the total stock market index. however, during the period from february 20th, 2023 to february 19th, 2024-when the exchange rate remained relatively stable-behavioral variables had a significant impact on the total stock market index.