تعیین مولفه‌های الزامات موضوعیت استقلال بانک مرکزی در اقتصاد ایران با تاکید بر ساختار دولت

در سال‌های اخیر، بعضی از سیاستگذاران پولی، وجود تورم‌های بالا در اقتصاد ایران را تنها به استقلال بانک مرکزی نسبت می‌دهند و معتقدند که به‌منظور کاهش نرخ تورم، بانک مرکزی باید مستقل باشد؛ درحالی‌که با تکیه بر مطالعات تجربی و به جهت درون‌زایی پول در اقتصاد ایران، موضوعیت استقلال بانک مرکزی با چالش‌های ساختاری مواجه است. ازاین‌رو هدف از نگارش این مقاله، تعیین مولفه‌های الزامات موضوعیت استقلال بانک مرکزی با تاکید بر ساختار دولت در اقتصاد ایران است. بدین منظور با توجه به ادبیات موجود، استقلال بانک مرکزی و با استفاده از روش نظریه داده‌بنیاد، اشباع نظری در ارتباط با مقولات مسئله موضوعیت استقلال بانک مرکزی در اقتصاد ایران به‌دست آمد. سپس با استفاده از روش میانگین‌گیری مدل بیزی و در حضور 21 متغیر، متغیرهای انحراف نرخ ارز موثر از نرخ ارز مناسب، کسری بودجه دولت، درآمدهای نفتی و شاخص اثربخشی دولت به‌عنوان مهم‌ترین متغیرهای مشخص‌کننده الزامات موضوعیت استقلال بانک مرکزی در اقتصاد ایران شناخته شدند. به‌علاوه بر طبق نتایج حاصل، افزایش صرف شاخص‌های استقلال بانک مرکزی در حضور متغیرهایی که منجر به درون‌زایی پول در شرایط موجود اقتصاد ایران شده‌اند، اثر ضعیف و شکننده دارد و لذا ضروری است قبل از بحث استقلال، اصلاحات ساختاری در هر یک از متغیرهای مهم مورد شناسایی صورت گیرد.

the components of requirements of central bank independence in iran’s economy: with an emphasis on government structure

some monetary policymakers attribute the persistent high inflation in iran’s economy solely to the lack of central bank independence, arguing that granting the central bank autonomy is necessary to reduce inflation. however, empirical studies reveal that central bank independence faces significant structural challenges due to the endogeneity of money within iran’s economic system. this article aimed to identify the key components of requirements of central bank independence, with a particular focus on the government structure in iran’s economy. a comprehensive review of existing literature on central bank independence was conducted. moreover, a grounded theory approach was used to achieve theoretical saturation concerning central bank independence in iran. then, the study relied on the bayesian model averaging (bma) and analyzed 21 variables to identify the key factors defining the requirements of central bank independence in iran. the findings highlighted several key factors, including the deviation of the effective exchange rate from the appropriate exchange rate, the government budget deficit, oil revenues, and the government effectiveness index. furthermore, the results suggested that increasing central bank independence alone, within the context of variables contributing to endogeneity of money under iran’s current economic conditions, has a weak and fragile effect. thus, it is essential to undertake structural reforms targeting these critical variables as a prerequisite to meaningful discussions and efforts toward central bank independence.