بررسی و نقد نظریه‌های اندیشه‌وران اقتصادی غرب درباره ماهیت پول

غرض مردم از اطلاق لفظ پول بر چیزی، فایده پولی‌ای است که از آن می‌برند. اقتصاددان‌ها هم در این جهت یعنی بیان مفهوم پول، اختلافی با عرف مردم ندارند. لذا هنگامی که از چیستی پول سوال می‌کنیم، مقصود ما چیستی و ماهیت چیزی است که الان وظایف پول را انجام می‌دهد و ازآنجا که تصور کامل و جامعی از حقیقت این وجود خارجی که هم‌اکنون پول است نداریم، لزوم نظریه‌پردازی درباره ماهیت آن آشکار می‌شود. پاسخ به پرسش درباره ماهیت پول نه تنها برای اقتصاد اسلامی مهم و حیاتی است بلکه برای اقتصاد غرب هم مهم و اساسی است. لذا به کنکاش در نظریات اندیشه‌وران اقتصادی غرب که پیشگام در این زمینه هستند پرداختیم تا شاید به پاسخ قابل قبولی برسیم. در بین اندیشه‌وران اقتصادی غرب دو نظریه اصلی درباره ماهیت پول قابل شناسایی است. نظریه متالیزم که پول را در قالب کالا می‌بیند و نظریه چارتالیزم که آن را تنها یک مطالبه و بستانکاری می‌داند، هدف این دو مکتب توضیح ریشه‌ها، ماهیت و ارزش پول در چارچوب منطقی و تاریخی است. روبرو شدن مکتب متالیزم با چالش‌های اساسی و عدم پاسخگویی نیوکلاسیک‌ها به آنها باعث شده تا دیدگاه چارتالیست‌ها درباره ماهیت پول رونق بگیرد. این دیدگاه می‌گوید ماهیت و ذات پولی، پول رایج تحت قدرت منتشرکننده باقی می‌ماند نه تحت ارزش ذاتی ماده‌ای که از آن ساخته می‌شود. در این دیدگاه این مالیات‌ها هستند که به پول ارزش می‌دهند. ماسگریو و دیگران نقدها و اشکالات اساسی و مهمی بر این دیدگاه وارد کردند، در نتیجه این دیدگاه هم رضایت‌بخش نیست. اساسی‌ترین مشکل دیدگاه چارتالیست‌ها این است که جواب اثباتی و حلی به این سوال مهم که پول چیست نداده‌اند. از‌این رو، هیچ یک از‌این نظریات کاملاً رضایت‌بخش نیستند. در نتیجه لزوم نظریه‌پردازی جدید درباره ماهیت پول در اقتصاد اسلامی رخ می‌نماید.