سنجش ردپای بوم‌‎شناختی به منظور پیش‏‌بینی کاربری زمین در رویکرد داده-ستانده پویا

پیشی گرفتن تقاضای انسان از ظرفیت زیستی زمین باعث تخریب روزافزون محیط زیست شده و همین امر ضرورت انجام پژوهش دقیق درباره این تغییرات و پیش‎بینی آن را دوچندان می‌کند. ردپای بوم شناختی شاخص مناسبی برای پی‌گیری تقاضای انسان، ظرفیت احیای منابع و جذب زباله در محیط‌زیست است. مفهوم آن به دنبال ارائه معیاری زمین‎‌محور است که اثر مصرف گذشته را محاسبه کند تا تمام فشار بر محیط زیست را در ناحیه زمین لازم برای تامین مصرف نشان دهد. در نسخه جدید روش‎های محاسبه این شاخص تلاش شده با استفاده از جدول داده- ستانده پویا، کاربری زمین با توجه به نرخ رشد اقتصادی بالقوه و نرخ رشد اقتصادی واقعی پیش‎بینی شود. به این منظور در این پژوهش برای نخستین بار ردپای بوم‎شناختی برای پیش‌بینی کاربردی زمین در رویکرد داده- ستانده پویا براساس داده‎های سال 1395، با استخراج جدول داده-ستانده پویا از جدول سال 1395 بانک مرکزی و با توجه به داده‌‎های موجودی سرمایه و اطلاعات زمین در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات انجام گرفت. براساس نتایج، طبق نرخ رشد برنامه‏‌ریزی شده در برنامه ششم توسعه، سهم هر فرد ساکن ایران از زمین‎های داخلی بالغ بر 0/42هکتار است. اگر ردپای بوم‎شناختی با همین نرخ رشد کند تا 17/5 سال بعد، یعنی حدود سال 1412 با اتمام ظرفیت زیستی زمین مواجه می‌شود. این سال با در نظر گرفتن رشد اقتصادی بدون احتساب نفت 6/4 درصد در سال 1395 به سال 1417 می‌رسد.

ecological footprint calculation for land-use prediction: a dynamic input–output approach

human demand for natural resources is surpassing the earth’s biocapacity and regenerative capacity, leading to environmental degradation. accurate research is essential to investigate and predict these changes more precisely. the ecological footprint serves as a suitable index for tracking human demand, resource recovery capacity, and waste absorption in the environment. the concept aims to offer a land-based measure that estimates the impact of consumption on the environment in the land area required to fulfill consumption. the dynamic input–output approach represents a novel method for measuring the ecological footprint, predicting land use based on economic growth rates. pioneering the dynamic ecological footprint calculation using real-world data, the current study calculated iran’s ecological footprint by relying on 1395/2016 input-output tables from the central bank in three sectors: agriculture, industry, and services. the per-capita ecological footprint for iran was determined to be 0.42 hectares with an 8% planned economic growth rate. if the ecological footprint continues to grow at the same rate, it is estimated that iran’s land biocapacity will be depleted by the year 1412/2033. considering a growth rate of 6.4% (excluding oil) in the year 1395/2016, this scenario is anticipated to occur by the year 1417/2038.