اثر شهرنشینی و سرریزهای فضایی آن بر بهره‌وری نیروی کار در استان‎های ایران

امروزه کشورها به این مهم دست یافته‌اند که منابع در دسترس‌شان مانند انسان، منابع طبیعی و سرمایه محدود است و برای استفاده بهینه از آن‌ها راهی جز تعدیل مصرف و افزایش بهره‌وری وجود ندارد و در این بین نیروی کار به‌عنوان سرمایه انسانی و عامل اساسی در تولید، توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده‎ است که بسیاری از عوامل مانند  موقعیت جغرافیایی، دستمزد، رفاه و سلامت، مجاورت‎ها و تراکم‎ها می‎تواند بهره‎وری آن را تحت تاثیر قرار دهد. از این‎رو، هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر شهرنشینی و سرریزهای فضایی آن با استفاده از مولفه‌‎های شاخص توسعه انسانی، نرخ شهرنشینی، تراکم جمعیتی و دستمزد صنعتی نیروی کار بر بهره‌وری نیروی‎ کار استانی در بازه زمانی 1398 - 1385 بر اساس الگوی تابلویی فضایی شامل مقاطع استانی و سری زمانی بیان شده است. در این مطالعه  نتایج بیانگر وجود خودهمبستگی فضایی در بین استان‎های مورد بررسی بوده و متغیرهای شاخص توسعه انسانی، نرخ شهرنشینی و دستمزد صنعتی، دارای اثرات مستقیم و غیرمستقیم مثبت و معناداری بر بهره‌وری نیروی کار و شاخص تراکم جمعیتی، دارای اثر مستقیم مثبت و اثر غیرمستقیم منفی بر بهره‌وری نیروی کار استانی است.

impact of urbanization and its spatial spillovers on labor productivity in iran’s provinces

in today’s world, countries have come to the realization that their available resources, including human capital, natural resources, and capital, are limited. to use these resources optimally requires that consumption be adjusted and productivity be increased. in this context, the labor force, as a fundamental factor in production, deserves special attention. several factors such as geographical location, wages, welfare and health indicators, proximity, and population density can impact labor productivity. the present research aimed to investigate the impact of urbanization and its spatial spillovers on the productivity of provincial labor forces during 2006–2019, using the components of the human development index, urbanization rate, population density, and industrial wages. the study revealed the existence of spatial autocorrelation among the investigated provinces. the variables of human development index, urbanization rate, and industrial wage have direct and indirect positive and significant effects on provincial labor productivity, while the population density index has a direct positive effect and an indirect negative effect on labor productivity.introductionsustainable urbanization has been a fundamental component of the development of every country. urbanization can have a significant positive impact on economic activities by providing better services, creating job opportunities, and increasing access to basic services. cities have the ability to transform low-productivity agriculture into a high-productivity manufacturing industry and cost-effective service sectors. cities in developing countries are the driving force behind economic growth, accounting for 70% of the gross national product (world bank, 2009). with the increasing share of the population living in cities, improving the productivity of urban areas has become a priority for many governments and economic consulting organizations (oecd, 2016).