شناسایی اثرات (نامطلوب) اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در ایران: رهیافت فراترکیب

قانون هدفمندی یارانه‌ها، بزرگ‌ترین طرح اصلاحی در اقتصاد ایران از سال 1389 در ایران اجرایی شد. باگذشت بیش ازیک دهه، اجرای این طرح با وجود تاثیر مثبت بر بخش‌های گوناگون به نظر در عمل به همه اهداف از پیش تعیین شده خود دست نیافته است. فارغ از آثار مثبت این طرح -که خارج از قلمرو موضوعی این پژوهش است- هدف از این پژوهش شناسایی آثار نامطلوب اجرای این طرح، پس از اجرا است. روش انجام این پژوهش فراترکیب و بر اساس الگوی هفت ‌مرحله‌ای سندلوفسکی و باروسو (2007) است. بر این ‌اساس، به طور نظام‌مند با استفاده از واژگان کلیدی مرتبط به جست‌وجوی متون علمی منتشر ‌شده در منابع مختلف پرداخته شد و با بررسی عناوین، چکیده‌ها و محتوای منابع، نتایج غربال شده و با استفاده از ابزار برنامه مهارت‌های ارزیابی حیاتی مقالات غربال شده ارزش‌گذاری شدند. در نهایت تعداد 86 منبع انتخاب شد. با کدگذاری و دسته‌بندی این منابع، 9 مقوله اصلی شناسایی شد. این مقولات به عنوان تاثیرات نامطلوب طرح هدفمندی یارانه‌ها، بر اساس فراوانی آن‌ها عبارت ‌بودند از: آثار منفی بر اقتصاد ‌کلان، اثرات نامطلوب در بخش تولید، توزیع ناعادلانه، ناتوانی در فقرزدایی (کاهش رفاه)، کاهش نیافتن مصرف انرژی، قاچاق انرژی و گسترش فساد، آثار سوء بر صنعت پزشکی و سلامت، اثرات منفی بر حمل‌ونقل و اثرات منفی زیست‌محیطی. با شناسایی تاثیرات نامطلوب اجرای این قانون که بعضا منجر به برخی ناکارامدی‌ها و عدم تحقق تمام اهداف از پیش تعیین شده است، می‌توان در صورت اصلاح ساختاری در شیوه کنونی توزیع یارانه از تکرار اشتباهات گذشته پیشگیری کرد.

identifying the adverse impacts of implementing the targeted subsidies policy in iran: meta-synthesis approach

the targeted subsidies policy (tsp) was implemented as one of the biggest economic reforms in iran in 2009. however, after more than a decade, it did not achieve all its predetermined goals. regardless of its positive effects, this research aims to identify and determine the adverse effects of this plan after its implementation, which led to the inefficiency of tsp. this research is based on sandelowski barroso meta-synthesis method in which, by searching keywords related to the topic in scientific databases, the relevant researches were found and systematically reviewed. the search results were filtered by reviewing titles, abstracts, and content, and screened articles were evaluated using the casp tool. finally, 86 sources were selected and analyzed. by coding and categorizing the articles, nine main categories were identified as disadvantages and negative effects of tsp: negative effects on macroeconomics, negative effects on the production sector, unfair distribution, decreased welfare, failure to save or reduce energy consumption, energy smuggling and corruption, adverse effects on medicine and health, adverse effects on transportation, and adverse environmental effects. the findings can help to structurally reform the current method and prevent the repetition of past mistakes. introduction the government pursues three main goals in paying subsidies, which include the optimal allocation of resources, economic stability, and fair income distribution. the inefficiency and unfairness of subsidy payment in iran for many years have caused the government to implement the targeted subsidies policy (tsp) in 2009. several goals and justifications were proposed, including: 1) making the distribution system fair, 2) increasing economic efficiency, 3) creating more welfare effects of cash subsidy, 4) reducing the smuggling, 5) reducing government expenses, 6) ensuring transparency of cash subsidy, 7) protecting environmental.in the implementation process of tsp, policymakers followed two basic axes by making the energy prices real (market price). first, limited monthly quotas were allocated to each car with subsidized petrol pricing. second, cash subsidy payments were made to households to improve income distribution. however, in practice, the intended goals failed to materialize and led to inefficient allocation of resources and market deviation.previous research has focused on the implementation of tsp and has only studied specific aspects.