عوامل زیرساختی مدیریت چالش‌های مبارزه با پولشویی در نظام بانکی ایران و برآورد الگوی مبتنی بر رهنمودهای بین‌المللی

ضرورت ایجاد شرایط پایدار و شفاف اقتصادی باعث شده است که مبارزه با پولشویی به عنوان یک خط‌مشی جهان شمول توسط همه کشورها در دستور کار مجالس و دولت‌ها قرار گیرد. این موضوع در حال حاضر مساله خاص کشور در نظام پولی و بانکی محسوب می‌شود. براساس تجارب سایر کشورها به‌کارگیری عوامل رویکرد زیرساختی شامل تمام ابعاد موثر در سازوکارهای بین‌المللی مبارزه با پولشوئی، نظیر شاخص کمیته بال و توصیه‌های گروه ویژه اقدام مالی موجب ارتقای جایگاه پولی و بانکی ایران در سطح بین‌‌الملل و محدودسازی پولشویی می‌شود. در این پژوهش، به منظور شناسایی چالش‌های این حوزه و دستیابی به الگویی که دربر گیرنده مجموعه‌ای از عوامل زیرساختی در مبارزه با پولشویی باشد از دو بخش کمی و کیفی استفاده شده است؛ در بخش کیفی از معیارهای برخواسته از نظر خبرگان به روش مصاحبه حضوری و کدگذاری چند مرحله‌ای، تحلیل محتوایی و روش دلفی فازی و در بخش کمی از پرسشنامه و تکنیک تحلیل عاملی و در برازش الگو از شاخص rmsea استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که به کارگیری نظام‌مند الگوی زیرساختی برمبنای رهنمودهای بین‌المللی شامل ابعاد کارکردی، زمینه‌ای و ساختاری موجب بهبود کارایی سیستم مبارزه با پولشویی و مدیریت بهینه چالش‌های مبارزه با پولشویی در بانک‌ها می‌گردد. از میان عوامل سه‌گانه الگوی پیشنهادی در این پژوهش، بعد ساختاری به لحاظ اولویت در وزن نسبی که مولفه‌های قانونی، سیاسی، ژئوپولیتیک و ریسک پذیری دارند، اهمیت و لزوم تمرکز بر مولفه‌های مربوط به آن را در نظام بانکی روشن می‌کند.

Infrastructural Factors for Managing Anti-Money Laundering Challenges in the Iran Banking System and a Model based on International Guidelines

The necessity to create stable and transparent economic conditions has made combating money laundering a universal policy on the agenda of parliaments and governments by all countries. This is currently the specific issue of the Iran monetary and banking system. In this regard, the infrastructural approach includes all effective dimensions of international antimoney laundering mechanisms such as Basel Committee indices and recommendations of the Financial Action Task Force, and the experiences of other countries show that applying factors of this approach can enhance Iran monetary and banking system internationally and decreases money laundering risk. In order to identify the challenges in this area and reach a model which includes a set of infrastructural factors in fighting money laundering, this study uses qualitative and quantitative parts; in qualitative part, the criteria raised by experts through facetoface interviews and multistage coding, content analysis, and Fuzzy Delphi method, and in quantitative part, the criteria raised by questionnaire and factor analysis technique, and the RMSEA index have been used for fitting the model. Based on international guidelines, the proposed infrastructural model consists of functional, contextual, and structural dimensions and findings indicate that a systematic application of the proposed model improves the efficiency of antimoney laundering system and helps optimal management of antimoney laundering challenges of banks. In this regard, the relative weights of legal, political, geopolitical, and risktaking components of the structural dimension highlight the importance and necessity of focusing on this dimension and its components of the Iran banking system.