تعیین کننده‌های خالص صادرات کالاهای صنعتی در ایران: اثربخشی کیفیت محیط زیست

بر اساس نظریه هکشر اوهلین ونک (hov)، علاوه بر متغیرهای نیروی کار و سرمایه عوامل دیگری مانند انرژی و شاخص کیفیت محیط‌زیست نیز می‌تواند بر ایجاد پتانسیل صادراتی محصولات در یک کشور اثرگذار باشد. در این ارتباط، هدف این مطالعه ارزیابی اثرات عوامل تعیین‌کننده به‌ویژه شدت انتشار دی اکسیدکربن به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت محیط‌زیست بر خالص صادرات محصولات منتخب بخش صنعت شامل قطعات خودرو و محصولات پتروشیمی بوده است. بر این اساس، الگوی اقتصادسنجی خالص صادرات ایران با 21 شریک تجاری شامل دو رگرسیونی برای گروه کالاهای اشاره شده در دوره زمانی 2019-2000 به روش حداقل مربعات تعمیم یافته (gls) و در محیط داده‌های تابلویی برآورد شد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهدکه با توجه به معنی‌داری ضریب متغیر محیط‌زیست در معادله خالص صادرات قطعات خودرو، زمانی که شدت دی‌اکسیدکربن ایران نسبت به شرکای تجاری افزایش یافته و کشور سیاست‌های محیط‌زیستی سهل‌گیرانه به‌کار گرفته است، کسری تجاری ایران در گروه کالایی قطعات خودرو کاهش یافته است. برعکس زمانی که کشور سیاست محیط‌زیستی مشابهی (فراوانی نهاده محیط‌زیست) را به‌کار گرفته است، خالص صادرات محصولات پتروشیمی ایران کاهش یافته است. بنابراین، وفور نهاده محیط‌زیست (به‌کارگیری سیاست‌های محیط‌زیستی سهل‌گیرانه) سبب کاهش خالص صادرات محصولات پتروشیمی می‌شود. در صورت اعمال سیاست سخت‌گیرانه محیط‌زیستی و بهبود کیفیت محیط‌زیست از طریق کاهش شدت دی‌اکسیدکربن مزیت نسبی در قطعات خودرو و محصولات پتروشیمی ایران حاصل می‌شود.

Determinants of Iran’s Net Exports of Selected Manufacturing Products: The Effectiveness of the Environmental Quality

According to the HeckscherOhlinVanek (HOV) theory, besides labor force and capital other production factors such as energy and indicators of environment quality may affect exporting potentials of goods and services in an economy. Accordingly, the objective of this paper is to explore the effects of the main determinants, particularly carbon dioxide emission intensity, which is a proxy for environment quality, on the net exports of the selected manufacturing products (auto parts and petrochemical products) between Iran and its major trading partners. Basically, an econometric model for Iran’s net exports is applied to these trading products specifying two panel regression equations using the data of 21 Iran’s partners over 20002019. Empirical results have been obtained by estimating two regression equations of auto parts and petrochemical products net exports using panel GLS method. Based on the empirical results, there is a significant and negative effect of the ratio of Iran’s carbon dioxide intensity to that of its trading partner on net exports of auto parts, which implies a decrease in the trade deficit of these products. In contrast, the results show that the environmental quality significantly and negatively affects the net exports of the petrochemical products implying a rise in the ratio of Iran’s carbon dioxide intensity to that of its trading partner, which decreases Iran’s net exports of the petrochemical products.