نهادها و رشد اقتصادی (تحلیلی بنیادین از موانع نهادی تداوم رشد اقتصادی ایران عصر پهلوی دوم)

یکی از الگوهای نظری رایج برای فهم ریشه‌های تاریخی توسعه‌نیافتگی جوامع گوناگون، نظریه نهادگرایان جدید درباره‌ بهبود کیفیت نهادی است که بر سرچشمه‌های بنیادین رشد اقتصادی تاکید دارد. براساس این نظریه، جوامع دارای نهادهای فراگیر با ایجاد فرآیند تخریب خلاق و توزیع رانت مولد با حرکت به سوی چرخه‌های تکاملی، رشد و توسعه اقتصادی پایدار را تجربه خواهند کرد، اما جوامع دارای نهادهای بهره‌کش به دلیل سیطره مناسبات رانتی و توزیع رانت به صورت نامولد با حرکت به سوی چرخه‌های شوم در بلندمدت دچار عقب‌افتادگی و افول می‌شوند. در زمان پهلوی دوم، کشور ایران با وجود تجربه کوتاه‌مدتی از رشد اقتصادی به جای حرکت به سوی چرخه‌های تکاملی به سوی چرخه‌های شوم حرکت کرد؛ بنابراین، در این پژوهش به منظور واکاوی این موضوع، سعی خواهد شد با بهره‌گیری از نظریه بهبود کیفیت نهادی به دلایل عدم تداوم رشد اقتصادی در طول این دوران پرداخته شود. برای این منظور با بررسی فرآیند تخریب خلاق در بازار سیاسی و اقتصادی به یکی از مهم‌ترین موانع نهادی رشد اقتصادی این دوران پرداخته خواهد شد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که با وجود تجربه رشد اقتصادی کوتاه‌مدتی که در سایه نهادهای بهره‌کش در طول این دوران میسر شد به دلیل عواملی نظیر نزاع بر سرقدرت، سیطره روابط شخصی بر امور، توزیع نامولد رانت و...، فرآیند تخریب خلاق در بازار سیاسی و اقتصادی شکل نگرفت تا با وجود وفور منابع درآمدی و کمک‌های خارجی، کشور ایران نتواند به رشد و توسعه اقتصادی خود ادامه دهد.

Institutions and Economic Growth: A Fundamental Analysis of the Institutional Barriers to Sustainable Economic Growth in Iran during the Second Pahlavi Period

One of the prevalent theoretical models for understanding the historical roots of the underdevelopment of various societies is the new institutionalist theory of institutional quality improvement which emphasizes the fundamental origins of economic growth. According to this theory, societies with inclusive institutions will experience a sustainable economic growth and development by creating a creative destruction process and a generative rent distribution while moving toward evolutionary cycles. Societies with extractive institutions, however, will lag behind and decline in the long run due to the dominance of rent relations and the nongenerative rent distribution while moving toward vicious cycles. During the second Pahlavi period, despite its shortterm experience of economic growth, Iran moved to vicious cycles instead of evolutionary ones; therefore, in order to investigate this issue, the reasons for the lack of sustainable   economic growth during this period will be addressed using the theory of institutional quality improvement. To this end, one of the most important institutional barriers to economic growth in this period will be addressed through examining the process of creative destruction on the political and economic market. The results of this study indicate that despite experiencing the shortterm economic growth achieved under the shadow of extractive institutions during this period due to factors such as power struggles, dominance of personal relations over affairs, the nongenerative rent distribution etc., the process of creative destruction did not take shape on the political and economic market, so that despite the abundance of sources of income and foreign aid, Iran could not maintain its economic growth and development.