بررسی مولفه‌های موثر بر ایجاد و توسعه بازار آب در دشت همدان- بهار

یکی از کارآمدترین و موثرترین راهکارهای موجود برای مدیریت تقاضای آب، توجه به جنبه‌های اقتصادی از جمله ایجاد و توسعه بازارهای آب است. عوامل متعددی در ایجاد و توسعه بازار آب تاثیرگذار هستند. وجود ساختار فنی، اقتصادی، اجتماعی و حقوقی مناسب برای تشکیل بازار آب بسیار ضروری است. هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر بر ایجاد و توسعه بازار آب در دشت همدان بهار و ارائه مدل عامل‌های موثر بر بازار آب است. این پژوهش از لحاظ رویکرد، کمی و از لحاظ هدف، کاربردی است. همچنین روش گردآوری داده‌ها از نوع میدانی و از نظر ماهیت و روش جزء مطالعات توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل کشاورزان دارای کشت آبی در دشت همدان بهار(3048n=) است. آمار و اطلاعات پژوهش در قالب پرسشنامه محقق ساخته در سال 1397 جمع‌آوری شد. حجم نمونه جامعه آماری کشاورزان براساس فرمول کوکران 240 نفر محاسبه شد. برای بررسی پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و رقم آن معادل 0.91 به دست آمد. براساس نتایج تحقیق از میان مولفه‌های حقوقی و قانونی موثر بر ایجاد و توسعه بازار آب، عوامل صدور مجوز برای حقابه‌داران، حقوق قابل مبادله آب، رفع تعارضات قانونی و به رسمیت شناختن بازار آب به عنوان مهم‌ترین عامل شناخته شدند. همچنین عامل‌های نصب کنتورهای هوشمند و سازوکار تحویل حجمی آب به‌عنوان عوامل فنی کشاورزی، قیمت مناسب و عادلانه برای آب و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مهار، توزیع و انتقال آب به‌عنوان عامل‌های اقتصادی و عوامل مشارکت مردمی و تشکیل شوراهای حل اختلاف مردمی به‌عنوان عامل‌های اجتماعی از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر ایجاد و توسعه بازار آب معرفی شدند.

Factors Affecting Water Market Creation and Development in Hamedan-Bahar Plain

One of the most efficient and effective solutions available for water demand management is using economic tools (such as water markets). Different aspects of water management including technical, economical, social and legal structure are important and essential in water market creation and development. The main purpose of this study is to investigate the factors affecting the creation and development of the water market in the HamedanBahar plain. This research is based on a quantitative and descriptiveanalytical   method. The population of the study includes waterbearing farmers in HamedanBahar plain (N = 3048). Data, were gathered by surveying method through researchermade questionnaire to evaluate farmers’ opinions in order to investigate the factors affecting the creation and development of the water market in the HamedanBahar plain in 20182019. The sample size is 240 determined based on the Cochran formula. Cronbach’s alpha coefficient was used to examine the reliability of the research tool, which was 0.91. Results showed, the elimination of legal conflicts, recognition of the water market, definition of water exchange rights, the installation of smart meters and the mechanism for delivering water volumes as technical agricultural factors are the most effective factors in water market creation and development.