بررسی کارآیی نظام مالیاتی استا‌ن‌های کشور به تفکیک پایه‌های مالیاتی با رهیافت تحلیل پوششی داده‌ها

هدف از انجام این تحقیق، بررسی کارآیی اداره‌های امور مالیاتی استان‌های کشور و اثر آن بر درآمدهای مالیاتی است. برای این کار با توجه به نوع متغیرهای مورد استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها (dea) و از مدل bcc و مدل متغیرهای غیراختیاری (ncn) خروجی‌محور بازده به مقیاس متغیر در سال‌های 1389 و 1392 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تنها 7 اداره شامل اداره امور مالیاتی استان‌های تهران، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، مرکزی، کرمان و خوزستان در این دو سال کارآ بوده‌اند که این مساله باعث شده است حدود 20 درصد از درآمد‌های مالیاتی به دلیل عدم کارآیی وصول نشود. همچنین نتایج نشان‌دهنده این مساله است که هرچند در سه سال اول برنامه پنجم توسعه، ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی از نظر اسمی افزایش داشته است، اما رشد درآمد‌های مالیاتی نتوانسته با این بخش‌ها حرکت کند. بنابراین، چنانچه سازوکار مناسب برای الگوبرداری از اداره‌هایی که در این تحقیق به‌عنوان مرجع (reference set) شناخته شده‌اند ایجاد شود، می‌تواند ضمن ارتقای کارآیی این اداره‌ها به سطح اداره‌های مرجع، تحقق درآمدهای مالیاتی و کاهش بودجه هزینه‌ای را نیز به دنبال داشته باشد. ضمن اینکه اعمال سیاست‌هایی در راستای افزایش ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی به‌عنوان سیاست‌های خارج از اختیار سازمان مالیاتی نیز ضروری است.

The Efficiency of the Taxation System for the Provinces of Iran by Separation of Tax Bases: DEA Approach

The purpose of this research is to investigate the efficiency of provincial tax affairs offices and their effect on tax revenues. To do this, depending on the type of variables used, DEA and BCC model, and the nonControllable variables model (NCN) outputaxisreturn to variable scale (VRS) were used in the years 2010 and 2013. The research results show that only 7 tax administrations include tax offices in provinces Tehran, Boosher, Hormozgan, Sistan va Baloochestan, Markazi, Kerman and Khoozestan were efficient in these two years. This has made about 20% of tax revenue is not received due to inefficiency. The results also indicate that, although in the first three years of the fifth development plan, the value added of various sectors of the economy has increased nicely, but tax revenue growth has failed to move with these sectors. Therefore, if an appropriate mechanism for modeling the offices identified in this study as a reference can be created, it can also increase the efficiency of these departments at the level of the reference agencies, achievement of tax revenues and lower budget expenditures. Moreover, it is necessary to apply policies to increase the value added of various economic sectors as policies outside the control of the tax organization.