پیش‌بینی تغییر اختیاری حسابرس با استفاده از الگوریتم چرخۀ آب

هدف: حسابرسی مستقل از طریق اعتباربخشی به گزارش‌های مالی، در بهبود تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان و کارایی، بازار نقش اساسی دارد. کیفیت کار این حسابرسان، به عوامل متعددی بستگی دارد و یکی از این عوامل بسیار مهم، استقلال آن‌هاست. به‌دلیل مرتبط بودن پدیده تغییر حسابرس با استقلال نیز، این پدیده باید به‌دقت بررسی شود؛ زیرا یکی از موضوعات حیاتی هر شرکتی محسوب می‌شود. پدیده تغییر حسابرس باعث ایجاد گسست بین حسابرسان و کارفرما می‌شود. پیش‌بینی تداوم یا عدم تداوم روابط حسابرس با صاحب‌کار در سال‌های آتی، یکی از موضوعات چالش برانگیز در حرفه حسابرسی تلقی می‌شود. این پژوهش به پیش‌بینی تغییر اختیاری حسابرس (عدم تداوم رابطه با صاحب‌کار فعلی) با استفاده از یک الگوریتم فراابتکاری (الگوریتم چرخۀ آب) و مقایسه نتایج آن با رگرسیون لجستیک می‌پردازد.روش: جامعه آماری پژوهش، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که بر اساس شرایط در نظر گرفته شده برای انتخاب نمونه، 185 شرکت، به‌روش حذف سیستماتیک، طی سال‌های 1395 تا 1401، انتخاب و اطلاعات آن‌ها جمع‌آوری شد. سال شرکت‌هایی که در آن‌ها تغییر اجباری حسابرس رخ داده بود، از فهرست نمونه حذف شدند. سپس از نرم‌افزارهای اکسل و متلب، برای پیاده‌سازی الگوریتم‌ها بهره گرفته شد. در این پژوهش، از 13 متغیر مالی و غیرمالی استخراج شده از ادبیات، به‌منظور پیش‌بینی تغییر حسابرس استفاده شد که عبارت بودند از: نسبت جاری، سرمایۀ در گردش، نسبت بدهی، نسبت دارایی‌ها، بازده دارایی‌ها، کیفیت سود، اندازۀ شرکت، اندازۀ موسسه حسابرسی، نوع گزارش حسابرس، تغییر مدیریت، تفکیک مدیر عامل از رئیس هیئت‌مدیره، محافظه‌کاری حسابداری و توان رقابتی شرکت. به‌علاوه، نتایج به‌دست‌آمده از الگوریتم چرخۀ آب با استفاده از ماتریس درهم‌ریختگی که شامل چهار معیار ارزیابی است، با نتایج رگرسیون لجستیک، به‌عنوان یکی از رگرسیون‌های معروف در برآورد متغیرهای باینری، مقایسه شد، این معیارها عبارت‌اند از: صحت، دقت، حساسیت و تشخیص. به‌علاوه، برای اطمینان از قابلیت اتکای نتایج، هر یک از روش‌های یادشده 10 بار پیاده‌سازی شد.یافته‌ها: کمابیش در تمام پیاده‌سازی‌ها و بر اساس هر چهار معیار ارزیابی عملکرد، الگوریتم چرخۀ آب برای پیش‌بینی تغییر حسابرس، مناسب‌تر از رگرسیون لجستیک است. به‌طور کلی، معیارهای دقت، صحت، حساسیت و تشخیص‌پذیری، در پیش‌بینی تغییر حسابرس توسط الگوریتم چرخۀ آب، به‌ترتیب 89، 75، 2 و 99.9 درصد بوده است. این در حالی است که معیارهای مربوط به رگرسیون لجستیک به‌ترتیب 67، 74، 1 و 99.8 درصد بوده است.نتیجه‌گیری: الگوریتم چرخۀ آب می‌تواند برای پیش‌بینی تغییر اختیاری حسابرس توسط استفاده‌کنندگان و موسسه‌های حسابرسی سودمند واقع شود. موسسه‌های حسابرسی می‌توانند از این ابزار، برای پیش‌بینی تداوم یاعدم تداوم روابطشان با مشتری در سال‌های آتی و برنامه‌ریزی بهتر برای کسب درآمد استفاده کنند. مشتریان حسابرسی و شرکت‌ها نیز می‌توانند از این ابزار برای پیش‌بینی روابط آتی با حسابرس و برنامه‌ریزی و زمان‌بندی سریع‌تر برای انتخاب حسابرس بعدی استفاده کنند.

predicting voluntary auditor change using the water cycle algorithm

objectiveindependent auditing plays a fundamental role in improving users’ decision-making and market efficiency through validating financial reports. the quality of the work of these auditors depends on several factors, one of the most important of which is their independence. since the phenomenon of auditor change is related to independence, this phenomenon, which is considered one of the vital issues of every company, should be carefully examined. the phenomenon of auditor change creates a break between auditors and the employer. predicting the continuation or termination of the relationship between the auditor and the client in the coming years is one of the challenging issues in the field of auditing. in this regard, the purpose of this research is to predict voluntary auditor change (non-continuation of the relationship with the current client) using a meta-heuristic algorithm (water cycle algorithm, wca) and to compare the results with the logistic regression method.methodsthe statistical sample is 185 companies listed on the tehran stock exchange, selected by the systematic elimination method from 2017 to 2023, and their information was collected. years with mandatory auditor switching are excluded. then, excel and matlab software were used for implementing methods and predicting auditor change. thirteen financial and non-financial variables that were extracted from the literature were used to predict auditor change in this research. these independent variables include: current ratio, working capital, debt ratio, asset ratio, return on assets, earnings quality, firm size, audit firm size, auditor opinion type, management change, separation between ceo and the chair of the board of directors, accounting conservatism, and firm competition power. moreover, using the confusion matrix, which includes 4 evaluation criteria: accuracy, precision, sensitivity, and specificity, the results obtained from the water cycle algorithm were compared with the results of logistic regression, a prominent method for forecasting binary variables such as auditor change. additionally, these algorithms were run 10 times to ensure the reliability of the results.resultsin almost all implementations and based on all 4 performance evaluation criteria, the water cycle algorithm is more suitable than logistic regression for predicting auditor change. in general, the criteria of accuracy, precision, sensitivity, and specificity in predicting the change of auditor using the water cycle algorithm were 89%, 75%, 2%, and 99.9%, respectively. in comparison, the logistic regression criteria were 67%, 74%, 1%, and 99.8%, respectivelyconclusionthe water cycle algorithm can be useful for predicting voluntary auditor changes by users and auditing firms. audit institutions can use this tool to predict the continuation or non-continuation of their relationship with clients in the coming years and better plan to maximize profitability. audit clients and companies can also use this tool to forecast future relationships with auditors and plan and schedule more efficiently for selecting the next auditor.