عدم قطعیت سیاست اقتصادی و ریسک‌پذیری شرکت: نقش رقابت بازار محصول، اصطکاک مالی و مالی‌شدن

هدف: وجود نوسان متغیرهای کلان اقتصادی و شفاف‌نبودن مسیر کلی سیاست‌های اقتصادی دولت، در سال‌های اخیر، محیط ناامنی را برای فعالیت‌های اقتصادی کشور ایجاد کرده است. بروزعدم قطعیت سیاست اقتصادی، تامین منابع مالی را برای شرکت‌ها دشوارتر می‌کند و ممکن است به‌دلیل کمبود بودجه، نتوانند از پروژه‌های سرمایه‌گذاری پُرریسک و پُربازده حمایت کنند. شرکت‌ها با شوک عدم قطعیت سیاست‌های اقتصادی، ریسک‌گریزتر می‌شوند. این رابطه تحت معیارهای ریسک ناپایدار و نوسان سود، صرف‌نظر از مساعد بودن یا نبودن شرایط کلان اقتصادی معتبر است. تاثیر عدم قطعیت سیاست اقتصادی بر ریسک‌پذیری شرکت نیز تحت تاثیر رقابت بازار محصول و اصطکاک مالی است. بر این اساس هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی رابطه بین‌عدم قطعیت سیاست اقتصادی و ریسک‌پذیری شرکت با نقش تعدیلگری رقابت بازار محصول و اصطکاک مالی و نقش میانجیگری مالی‌شدن در شرکت‌هایی پذیرفته‌شده بورس اوراق بهادار تهران است. روش: این پژوهش از جنبه هدف کاربردی است و از نظر نحوه استنباط فرضیه‌های پژوهش، در زمره پژوهش‌های توصیفی هم‌بستگی قرار دارد؛ زیرا برای تعیین ارتباط بین متغیرها، از تکنیک‌های رگرسیون و هم‌بستگی استفاده می‌شود. بدین ترتیب از حیث استدلال در گروه پژوهش‌های استقرایی قرار می‌گیرد. همچنین، این پژوهش از نوع تئوری اثباتی است؛ زیرا نتیجه‌گیری از طریق آزمایش داده‌های موجود انجام می‌شود. به‌منظور دست‌یافتن به هدف پژوهش، تعداد 142 شرکت به‌عنوان نمونه در دسترس، طی بازه زمانی سال 1390 تا 1399 انتخاب شد و درمجموع، تحلیل‌ها روی 1420 سال شرکت انجام گرفت. برای محاسبه عدم قطعیت سیاست اقتصادی، از شاخص‌های فصلی اقتصادی سایت بانک مرکزی ایران، مربوط به سال‌های 1378 تا 1399 استفاده شد. آزمون فرضیه‌های پژوهش نیز با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات معمولی و آزمون سوبل و داده‌های ترکیبی انجام گرفت. یافته‌ها: بین عدم قطعیت سیاست اقتصادی و ریسک‌پذیری شرکت، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ با این‌حال شواهدی یافت نشد که بیانگر نقش تعدیلگری رقابت بازار محصول و اصطکاک مالی، بر رابطه بین عدم قطعیت سیاست اقتصادی و ریسک‌پذیری شرکت باشد. بین‌عدم قطعیت سیاست اقتصادی و مالی‌شدن، رابطه منفی و معناداری وجود دارد که با افزایش‌عدم قطعیت سیاست اقتصادی، سطح دارایی مالی در شرکت‌ها کاهش می‌یابد. با واردکردن مالی‌شدن به‌عنوان متغیر میانجی در مدل اصلی، نقش میانجیگری تایید نشد. نتیجه‌گیری: مطابق یافته‌ها، عدم قطعیت سیاست اقتصادی به انگیزه‌های ریسک‌پذیری قوی‌تر منجر می‌شود؛ یعنی زمانی که‌عدم قطعیت سیاست اقتصادی افزایش یابد، انگیزه سرمایه‌گذاری شرکت، به‌طور عمده، انتظارات فرصت است تا ریسک‌گریزی. هر چه عدم قطعیت سیاست اقتصادی بیشتر می‌شود، شرکت‌ها به‌منظور تطبیق با بازار، دستیابی به عملکرد مطلوب و استفاده از فرصت‌های سودآوری، تمایل بیشتری به پذیرش ریسک دارند. با افزایش‌عدم قطعیت سیاست اقتصادی، سطح دارایی‌های مالی در شرکت‌ها کاهش می‌یابد. به بیان دیگر، شرکت‌ها از فعالیت اصلی خود جدا نمی‌شوند و روی سرمایه‌گذاری و ایجاد سودآوری در فعالیت‌های اصلی متمرکز می‌شوند.

uncertainty in economic policy and corporate risk-taking: product market competition, financial friction, and financialization

objective in recent years, the volatility of macroeconomic variables and the opacity surrounding the general direction of government economic policies have fostered an environment of uncertainty for the country’s economic activities. the occurrence of economic policy uncertainty makes it more difficult for companies to secure financial resources, and they may not be able to support high-risk and high-yield investment projects due to a lack of funds. companies become more risk-averse due to the shock of economic policy uncertainty. this relationship is valid under the criteria of unstable risk and profit volatility, regardless of whether the macroeconomic conditions are favorable or not. the effect of economic policy uncertainty on corporate risk-taking is also affected by product market competition and financial friction. accordingly, the main purpose of this study is to identify the relationship between economic policy uncertainty and corporate risk-taking with the moderating role of product market competition and financial friction and the mediating role of financialization among the listed companies at the tehran stock exchange.methodsthis research is practical in terms of its objective. it employs descriptive-correlational research methodology, utilizing regression and correlation techniques to explore the relationship between variables. thus, in terms of reasoning, it falls within the realm of inductive research. in this way, in terms of reasoning, it is placed in the group of inductive research. additionally, this study embodies a positive theory, as conclusions are drawn based on the examination and testing of existing data. to achieve the goal of the research, 142 companies were selected as available samples from 2010 to 2019, and a total of 1,420 companies were examined for analysis. the uncertainty of economic policy was calculated using the seasonal economic indicators available on the central bank of iran website for the iranian years 1378 to 1399 (1999 to 2020). ordinary least squares regression, sobel test, and panel data were used to test the research hypotheses.resultsaccording to the achieved results, there is a positive and significant relationship between economic policy uncertainty and corporate risk-taking. however, no evidence was found to indicate the moderating role of product market competition and financial friction on the relationship between economic policy uncertainty and corporate risk-taking. there is a negative and significant relationship between the uncertainty of economic policy and financialization, and as the uncertainty of economic policy increases, the level of financial assets in companies decreases. by entering financialization as a mediating variable in the main model, the mediating role is not confirmed.conclusionas the findings showed, economic policy uncertainty leads to stronger risk-taking motivations i.e. when economic policy uncertainty is high, the motivation of the firm to invest is mainly opportunity expectations rather than risk aversion. the greater the uncertainty of economic policy, the more companies tend to accept risk to adapt to the market, achieve optimal performance, and use profitable opportunities. as economic policy uncertainty increases, the level of financial assets in companies decreases. in other words, companies are not separated from their main activities and are focused on investing and creating profitability in their main activities.