بررسی تاثیر نرخ موثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار مالیاتی و فساد مالیاتی

هدف: در این پژوهش با استفاده از متغیر‎های مالی، هم‌زمان تاثیر نرخ موثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار و فساد مالیاتی بررسی شده است.روش: برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، از مدل رگرسیونی چندمتغیره استفاده شده است. داده‌ها با مراجعه به‎صورت‌های مالی و یادداشت‌های توضیحی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شدند. نمونه پژوهش، شامل 1600 مشاهده‎ سال شرکت برای سال‎های 1382 تا 1397 انتخاب و با استفاده از نرم‌افزارهای اکسل و ایویوز تجزیه و تحلیل شدند.یافته‌ها: بین نرخ موثر مالیاتی و فرار و فساد مالیاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ اما با اضافه‌شدن متغیر کیفیت حاکمیت شرکتی به رابطه‌های فوق، تغییر معناداری روی رابطه بین نرخ موثر مالیاتی و فرار و فساد مالیاتی مشاهده نشد.نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش را می‌توان از دو بُعد بررسی کرد. بُعد اول تاثیر منفی کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار و فساد مالیاتی و بُعد دوم، بی‌تاثیربودن کیفیت حاکمیت شرکتی روی رابطه نرخ موثر مالیاتی بر فرار و فساد مالیاتی است. برای استدلال این یافته می‌توان گفت که کیفیت حاکمیت شرکتی در ایران به‌طور کامل توسعه ‎نیافته است و سازوکارها و ساختارهای فعلی آن در ایران هنوز به‌طور استاندارد و همه‌گیر پیاده‌سازی نشده و این تاثیر را کاهش داده است. همچنین، اندازه شرکت بر اساس نظریه قدرت سیاسی، رشد فروش طبق نظریه اثر مالیاتی و نرخ بازده دارایی‌ها به‌دلیل تاثیر بر عملکرد شرکت‌ها، روی فرار مالیاتی تاثیر مثبت گذاشته است. تغییرات دارایی‎های ثابت مشهود با توجه به تفاوت سود حسابداری و سود محاسبه مالیات بالاتر یا پایین‌تر (بسته به قوانین مالیاتی و حسابداری قابل اجرا روی اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات) نیز، بر فرار مالیاتی تاثیر مثبت و دارایی‌های ثابت مشهود بر فرار مالیاتی تاثیر منفی گذاشته است. افزون بر این، نوسان‌های فروش و نرخ بازده دارایی‌ها، بر فساد مالیاتی تاثیر مثبتی داشته است؛ اما تاثیر رشد فروش، نسبت ارزش بازار به دفتری سهام و سن شرکت، بر اساس نظریه چرخه عمر، بر فساد مالیاتی منفی بوده است.

Investigating the Effect of Effective Tax Rate and Quality of Corporate Governance on Tax Evasion and Tax Corruption

Objective: This study investigated the effect of effective tax rates and the quality of corporate governance on tax evasion and corruption by using financial variables.Methods: Multiple regression model was used to examine research hypothesis .Data was selected by referring to the financial statements and explanatory notes of the companies listed on Tehran stock exchange, and a sample containing 1600 year company entries for the period between 2003 to 2018 were selected. Data were analyzed by using Excel and Eviews software.Results: There is a significant positive relationship between the effective tax rate and tax evasion and corruption of companies listed on the stock exchange, but by adding the quality of corporate governance variable to the above relationships, no significant effect on the relationships between the effective tax rate and tax evasion and corruption was found.Conclusion: The findings of the research can be explained from two dimensions. The first dimension is the negative effect of corporate governance quality on tax evasion and corruption, and the second dimension is the lack of effect of corporate governance quality on the relationship between effective tax rate and tax evasion and corruption. Given the fact that corporate governance quality is not fully developed in Iran and its current mechanisms and structures have not yet been implemented in a standard and comprehensive manner, its effect will reduce. Also, the size of the company based on the theory of political power, sales growth according to theory of tax effect, and the rate of return on assets because of affecting the performance of companies, have a positive effect on tax evasion. Changes in tangible fixed assets due to the difference between accounting profit and profit based on calculating higher or lower taxes (depending on tax laws and accounting applicable to property, machinery and equipment) also have a positive effect on tax evasion, while tangible fixed assets have a negative effect on tax evasion. Besides, fluctuations in sales and rate of return on assets positively affected tax corruption, while sales growth, the ratio of market value to stock book, and the age of the company, based on life cycle theory, negatively affect tax corruption.