نقش کیفیت ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول بانک‌های ایرانی در مواجهه با بحران‌های سیستم بانکی

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی اختیار مدیران بانک‌ها در برآورد ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول است. همچنین این پژوهش در پی رفع خلا موجود در متون پژوهشی در خصوص انگیزه فرصت‌طلبانه یا اعمال این اختیار در جهت کارایی است.روش: نمونه پژوهش، از 15 بانک‎ پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار طی سال‌های 1385 تا 1396 تشکیل شده و روش برآورد مدل پژوهش، به‌صورت رگرسیون تابلویی و لجستیک است. در گام نخست، جزء غیرعادی ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول، برآورد شد و در گام‌های بعدی، ارتباط آن با هر یک از گروه متغیرهای پژوهش به‌دست آمد.یافته‌ها: بر اساس نتایج پژوهش: 1. بین شاخص بحران و جزء غیرعادی ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول ارتباط مثبت غیرمعنادار وجود دارد؛ 2. بین ریسک‌پذیری بانک و جزء غیرعادی ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول ارتباط مثبت معنادار وجود دارد؛ 3. بین رفتار اجتناب از زیان بانک و جزء غیرعادی ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول ارتباط منفی معنادار وجود دارد.نتیجه‌گیری: نتایج کلی پژوهش در گام نخست با مشاهده ارتباط مستقیم بین شاخص بحران و جزء غیرعادی ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول نشان می‌دهد مدلی که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای برآورد ذخایر معرفی کرده است، کارایی لازم را ندارد. پژوهش در گام دوم، ضمن ثبت ارتباط مستقیم بین متغیر جزء غیرعادی ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول با ریسک‌پذیری بانک و منعکس‌کردن نشانه‌های رفتارهای سازنده از طریق آنها، در بستر تئوری خردشدن سرمایه، به سوال اصلی خود؛ یعنی امکان ارتقای ثبات نظام بانکی از طریق مدل‌های آینده‌نگر، پاسخ مثبت می‌دهد. مشاهده ارتباط معکوس بین رفتار اجتناب از زیان با جزء غیرعادی ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول نیز، دلیلی بر اعمال اختیار سازنده توسط مدیران است.

The Role of Iranian Banks’ Loan Loss Provision Quality in Dealing with Banking System Crisis

Objective: The main goal of this research is to examine managerial discretion in estimating loan loss provision. We also seek to address the dispute in the literature about whether this discretion is applied for opportunistic or efficiency causes.Methods: The research sample consists of 15 Iranian banks listed in the Tehran Stock Exchange during the period of 20062017. Panel data and logistic regressions are used in a twostep approach to answer research questions. At first, abnormal loan loss provision (ALLP) is estimated and then 3 relationships have been assessed using three distinct models.Results: The results show that 1) there is a nonsignificant positive relationship between crisis index and ALLP; 2) there is a significant positive relationship between ALLP and bank risktaking; and 3) there is a negative relationship between ALLP and loss avoidance behavior.Conclusion: The results indicate that the current model for calculating loan loss provision (set by Central Bank of the Islamic Republic of Iran) is not effective for preventing banks from engaging in destructive behaviors. We also find that Iranian banks’ managers are using their discretion in a constructive manner. Positive (negative) relationship between ALLP and risktaking (loss avoidance) support this notion.