چالش‌ها و فرصت‌های تغییر گزارش حسابرس در ایران

هدف: با توجه به اهمیت گزارش حسابرس و پیامدهای تغییر آن در محیط‎های مختلف قانونی، سیاسی و اقتصادی و در نظر گرفتن تحولات اخیر جهان در گزارش حسابرس، این پژوهش با هدف بررسی ایرادهای گزارش کنونی حسابرس و نیز، شناسایی چالش‎ها و فرصت‎های اجرای استاندارد بین‎المللی حسابرسی 700 (تجدیدنظر شده 2015) و 701 (جدید) در ایران انجام شده است. روش: در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی و ابزار مصاحبه عمیق استفاده شده و به همین منظور با 18حسابرس و 15سرمایه‎گذار با تجربه مصاحبه شده است. یافته‌ها: در این پژوهش ایرادهای گزارش کنونی حسابرس در ایران (شکل، محتوا، ارائه گزارش حسابرس) و ریشه‎های آن (اقتصادی، قانونی، حرفه حسابرسی، گزارشگری شرکتی، استانداردهای حسابرسی و انتظارات) و همچنین چالش‎ها (مقاومت حسابرسان، مشکلات اجرای استاندارد، افزایش ریسک گزارشگری، مقاومت صاحبکار و افزایش احتمال سردرگمی و تفاوت در برداشت استفاده‎کنندگان از موضوع‎های کلیدی حسابرسی)، فرصت‎ها (ارتقای گزارش حسابرس و حرفه حسابرسی، افزایش ارتباطات، بهبود تصمیم‎گیری سرمایه‎گذاران و کمک به مدیریت) و راهبردهای لازم (آموزش، ضمانت‎های کافی برای اجرا، استانداردگذاری و نحوه اجرا) به‎منظور اجرای صحیح گزارش جدید حسابرس شناسایی شدند. همچنین موضوع‎های کلیدی حسابرسی از دیدگاه حسابرسان و سرمایه‎گذاران و سایر تقاضای اطلاعاتی سرمایه‎گذاران از گزارش حسابرس از دیدگاه سرمایه‎گذاران استخراج شد. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‎های پژوهش، سطح کنونی گزارش حسابرس از سطح استاندارد فعلی فاصله بسیاری دارد و نیازمند اقدام‎های موثر از جمله افزایش نظارت بیشتر بر حرفه حسابرسی توسط مراجع ذی‌صلاح و افزایش کیفیت گزارش حسابرس برای رفع ایرادهای گزارش کنونی حسابرس است. یافته‎‎‎های این پژوهش ضمن دانش‎افزایی در حوزه حسابرسی، بینشی را برای مرجع استانداردگذار حسابرسی و سازمان بورس و اوراق بهادار، به‎عنوان مقام ناظر فراهم می‎کند تا بتوانند با در نظر گرفتن فرصت‌ها و چالش‌های پیشرو، در مسیر تحقق اهداف در نظر گرفته شده برای گزارش جدید حسابرس، گام‎های موثرتری بردارند.

Challenges and Opportunities of Changing the Auditor Report in Iran

Objective: This study examines the challenges and opportunities in impelimenting of International Standard of Auditing 700 (revised 2015) and 701 (new) in Iran in terms of the recent transformations in auditor report and potential impacts of its change on various political, legal and economic environments. Methods: We perform qualitative content analysis and indepth interview among experienced group of 18 auditors and 15 investors. Results: This study has identified the defects in the present report in Iran (Form, content, presentation of the auditor report) and its roots (economic, legal, the audit profession, corporate reporting, auditing standards and expectations), as well as the challenges (auditor resistance, problems in execution of standards, increase in reporting risks, client resistance and increased probability of confusion and diversity in user perception of Key Audit Matters) Opportunities (promotion of auditor report and the audit profession, enhanced relations, improved investor decision making and management assistance) and the required strategies (training, adequate standard setting performance warrantees and method of performance) for the proper execution of the new audit report. Moreover, Key Audit Matters from the point of view of auditors and investors as well as other informational needs of investors have been extracted from the audit report. Conclusion: According to the findings, the current level of the report is quite different from standard levels being applied, and effective action is required for resolving defects observed in the current auditor report, including increased supervision on the audit profession by related authorities as well as an increase in the quality of the auditor report. Moreover, findings of this research shall contribute to the body of knowledge in the field of auditing, and provide a perception through consideration of opportunities (including upgrading the auditor report and the audit profession, improving investor decision making, etc.) and challenges encountered (such as auditor and client resistance, etc.) by regulators  including standard setting authorities in auditing, the Securities Exchange Organization can act as supervisory authorities and pave the way towards more effective achievement of objectives set for the new audit report.