نخستین گزارش از Sordaria fimicola از ایران به عنوان قارچ اندوفیت درختان هلو

به منظور شناسایی قارچ‌های اندوفیت درختان میوه هسته‌دار استان آذربایجان غربی، بافت‌های سالم این گیاهان در نقاط مختلف استان جمع‌آوری شد. برای جدا‌سازی قارچ‌های اندوفیت، ابتدا بافت‌های گیاهی زیر آب شیر بطور کامل شستشو داده شدند. ضدعفونی سطحی بافت‌ها از طریق قرار دادن آن‌ها ابتدا در محلول اتانول 75 درصد به مدت 1 دقیقه و سپس در محلول هیپوکلریت سدیم 3 درصد (ماده موثره) به مدت پنج دقیقه انجام شد. پس از شستشوی بافت‌های گیاهی با آب مقطر سترون و خشک کردن بعدی آن‌ها، قطعاتی به طول 1 سانتی‌متر تهیه شده و روی محیط‌های pca و pda کشت شدند ((schulz et al. 1993. قارچ‌های رشد کرده از حاشیه بافت‌ها جدا شده و به تشتک‌های حاوی محیط کشت جدید منتقل شدند. خالص‌سازی جدایه‌های به دست آمده با استفاده از دو روش نوک ریسه و تک‌ هاگ کردن انجام شد. براساس مشخصات ریخت‌شناختی، تعدادی از جدایه‌ها sordaria fimicola (roberge ex desm.) ces. & de not (guarro & von arx 1987, hanlin 1999) شناسایی شد که به شرح ذیل توصیف می‌شود:پرگنه قارچ بسیار سریع‌الرشد بوده و رشد آن پس از سه روز در محیط کشت mea با دمای 25-23 درجه سلسیوس به 80 میلی‌متر می‌رسد. رنگ پرگنه قهوه‌ای مایل به خاکستری بوده و حاشیه‌ آن دارای شیارهای شعاعی می‌باشد. ریسه‌ها به رنگ سفید تا قهوه‌ای روشن بوده، هم در سطح و هم داخل محیط کشت رشد می‌کنند. ریسه‌های هوایی نیز به طور متداول تشکیل می‌شوند. پریتسیوم‌ها که به تعداد زیاد از روز ششم به بعد و به صورت پراکنده و گاهی مجتمع در سطح محیط تشکیل می‌شوند، به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه بوده، توسط میسلیوم‌های هوایی احاطه شده و کمابیش فرو رفته در محیط کشت می‌باشند. پریتسیوم‌ها با دیواره مات و غیرشفاف، گلابی- تا فلاسکی شکل، فاقد استروما و زواید مو مانند بوده و دارای گردن نسبتا بلندی هستند. ابعاد پریتسیوم‌ها (330-) 300-210 (-180) × (500-) 450-310 میکرومتر می‌باشد. آسک‌ها استوانه‌ای، بی‌رنگ، تکجداره‌ای، دارای انتهای تخت (truncate)، پایه‌ کوتاه و به طول (5/212-) 5/192-5/162 و عرض 10-7 میکرومتر می‌باشند. در انتهای آسک حالت ضخیم شدگی به شکل دو حلقه مشاهده می‌شود. تعداد هشت آسکوسپور به صورت یک ردیفی در داخل آسک قرار می‌گیرند. آسکوسپورها تک‌یاخته‌ای، تخم‌مرغی تا بیضوی، دارای سطح صاف و با یک سوراخ تندشی در قسمت قاعده‌ای هستند. آسکوسپورها در مراحل اولیه تشکیل بی‌رنگ تا زرد روشن بوده و بعد از بلوغ به رنگ قهوه‌ای تیره در می‌آیند. آسکوسپورها دارای غلاف ژلاتینی هستند که با جذب آب متورم شده و قابل مشاهده است. ابعاد آسکوسپورها 15-13 (-12) × (24-) 22-19 (-18) میکرومتر می‌باشد (شکل 1). این قارچ هموتال بوده و فاقد اسپرماسی است.براساس اطلاعات موجود، این گونه برای فلور قارچ‌های ایران جدید می‌باشد. جدایه mmhs65i در مجموعه قارچ‌های زنده ایران واقع در موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور با شماره iran 2238 c نگهداری می‌شود.نمونه‌های بررسی شده: استان آذربایجان غربی، جاده میاندوآب به مهاباد، برگ هلو، 8/7/1390، اسماعیل هاشم لو، جدایه mmhs66i؛ جاده میاندوآب به مهاباد، شاخه هلو، 8/7/1390، اسماعیل هاشم لو، جدایه mmhs65i؛ میاندوآب، روستای گاومیش گلی، رگبرگ هلو، 8/7/1390، اسماعیل هاشم لو، جدایه mghs73b.