Tortula vahliana، گزارش یک خزه جدید برای ایران

جنس tortula hedw. حدود 144 گونه در دنیا دارد (cano et al. 2005, cano & gallego 2008) که تا کنون 18 گونه آن در ایران شناسایی شده است ((akhani & kürschner 2004. در این تحقیق، گونه جدید .(schultz) mont t. vahliana برای نخستین بار از ایران با مشخصات زیر گزارش می‌شود:گیاه آکروکارپ (افراشته)، به ارتفاع 3/0 تا 4/0 سانتی‌متر، به رنگ سبز مایل به زرد. برگ‌ها ‌راست تا راست و گسترده در حالت خشک ‌گسترش یافته و پهن و برگشته، در حالت مرطوب مستطیلی تا زبانه‌ای، به طول 9/1-5/1 و عرض 6/0-5/0 میلی‌متر؛ راس برگ گرد تا نوک کند،‌ حاشیه‌ها صاف تا به پشت برگشته (تا نیمه برگ)،‌ پاپیلوس کرانولیت از راس تا وسط و درخشان؛ رگبرگ به قطر 5/92-80 میکرومتر، بیرون‌زده، سبز رنگ تا شفاف،‌ یاخته‌های قاعده برگ مستطیلی تا چهار‌گوش، دیواره نازک با یاخته‌های حاشیه‌ای گوشه‌دار و نازک، یاخته‌های بالای برگ شش‌ضلعی‌ با دیواره نازک، یاخته‌های حاشیه فوقانی برگ چهارگوش تا تقریبا کروی با پاپیل کم. تار افراشته، به طول و عرض 12/0-10/0 × 10-8 میلی‌متر، قهوه‌ای مایل به قرمز. ‌هاگدان افراشته، به شکل یک لوله مستقیم،‌ به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز، دندانه‌های پریستوم تقریبا‌ آزاد تا پایه، با 32 دندانه، به طور پیچ‌خورده و فنری شده، به رنگ نارنجی. درپوش مخروطی و پیچ‌خورده. کلاهک قهوه‌ای مایل به زرد. هاگ‌ها مدور، مایل به قهوه‌ای، با سطحی زبر.tortula vahliana گونه‌ای اپی‌لیت بوده و معمولا همراه با گونه t. solmsii روی بستر سنگی یا خاکی رشد نموده و شباهت زیادی به این گونه دارد. صفاتی نظیر اندازه برگ، شکل و رنگ راس برگ، صفات رگبرگ، اندازه یاخته‌های پهنک و ضخامت دیواره یاخته‌های پهنک برگ، گونه t. vahliana را از گونه t. solmsii جدا می‌کند. همچنین، این گونه به دلیل تفاوت در صفت حاشیه پهنک از گونه t. muralis جدا می‌شود. در گونه t. muralis حاشیه پهنک برگ از قاعده تا راس به پشت برگشته است، اما در t. vahliana حاشیه صاف یا کمی به پشت برگشته تا نزدیک به میانه برگ می‌باشد (شکل 1).نمونه بررسی شده: استان همدان، منطقه سراب گیان، اغلب روی خاک رسی و گچی، 1700 متر، جمع‌آورنده حمزه کولیوند (iran 0458 b).