مطالعه گرده‌شناختی برخی از گونه‌های ایرانی جنس گل فراموشم‌مکن

جنس گل فراموشم‌مکن، در بیشتر مناطق معتدل هر دو نیم‌کره پراکنش داشته و برخی از گونه‌های آن به عنوان گیاه زینتی به کار گرفته می‌شوند. جهت روشن نمودن روابط آرایه‌شناسی گونه‌های این جنس، دانه‌های گرده 14 گونه به کمک میکروسکوپ نوری (lm) و الکترونی نگاره (sem) مورد بررسی قرار گرفتند. سی و یک ویژگی نظیر اندازه گرده‌ها، شکل و تزیینات سطحی، نوع دریچه و تعداد و اندازه آن‌ها مورد بررسی قرار گرفتند و با کمک نرم‌افزارهای past و iq-tree آنالیز و درخت‌های تبارشناختی آن ترسیم گردید. در نتیجه مشخص شد که گونه‌هایی نظیر myosotis ramosissima و m. diminuta با m. lithospermifolia 1 و m. sparsiflira قرابت داشته و در یک خوشه قرار می‌گیرند. همچنین، در دو گونه m. lithospermifolia 1 و m. minutiflora دی‌مورفیسم در شکل دانه‌های گرده تشخیص داده شد. آنالیز pca و clustering صفات گرده‌شناسی در خوشه‌بندی گونه‌های مطالعه شده با یکدیگر منطبق بوده و یکدیگر را تایید نمود. صفات طول محور قطبی در نمای استوایی با میکروسکوپ نوری، صفت قطر نمای استوایی یا قطبی با میکروسکوپ نوری، نسبت طول محور قطبی به محور استوایی شیارهای کاذب و صفت وجود اجسام مثلثی موجود در سر قطبی دانه‌های گرده، جهت خوشه‌بندی گروهی از آرایه‌ها در یک خوشه با ارزش بوده و همچنین ساختار دانه‌های گرده گونه‌های m. lithospermifolia, m. sparsiflora, myosotis sp., m. diminuta, m. propinqua, m. olympica و m. anomala برای نخستین بار از این جنس منتشر می‌گردد. کلید شناسایی گونه‌ها براساس صفات دانه گرده نیز ارایه شده است. همچنین، چندتایی  بودن دانه‌های گرده برای نخستین بار از گاوزبانیان در شکل تنوع دانه‌های گرده گونه m. lithospermifolia 1 گزارش می‌شود.

palynological study on a number of iranian species of myosotis

the genus myosotis, or “forget-me-not”, has a global distribution in most of the temperate regions of both northern and southern hemispheres, a number of its species are used as ornamental plants. in order to clarify the taxonomic relationships of the species of this genus, pollen grains of 14 species were prepared from the t and far herbaria and were examined by means of a light microscope (lm) and a scanning electron microscope (sem). thirty-one characteristics such as pollen size, shape, surface type and the type, number and size of apertures studied and analyzed by past, pca and iq-tree software, and subsequently, phylogenetic trees are drawn. the results indicated that, the species m. ramosissima and m. diminuta and the species m. lithospermifolia 1 and m. sparsiflira found to be closely related to each other as they were clustered together. moreover, pollen shape dimorphism was identified in the two species of m. lithospermifolia 1 and m. minutiflora while the results of pca analysis and clustering on the basis of palynological traits placed these species together. the characteristics of the polar axes length in the equatorial view with a light microscopeand diameter of equatorial or polar axes in light microscopy, the relative length of polar axis to equatorial axis of psedocolpi, and the presence of ubisch bodies in the polar head of pollen grains have been found to be valuable for the clustering of taxa pollen grains of m. lithospermifolia, m. sparsiflora, myosotis sp., m. diminuta, m. propinqua, m. olympica, and m. anomala were studied for the first time. the identify key is provided based on examined the pollen grains characters. the non-monad of pollen grains for the first time from boraginaceae in the form of the diversity of pollen grains of the species m. lithospermifolia 1 was reported.