ابعاد، بیانگرها و مولفه‌های به‌زیستن سالمندان: یک مرور حیطه‌ای

اهداف بیش از 2 دهه است که جهان با پدیده سالمندی جمعیت مواجه شده است. افزایش نسبت جمعیت سالمندان، سیاست‌گذاری‌ها جهت ارتقای به‌زیستن و رفاه این گروه سنی را ناگزیر می‌‌کند. از‌آنجایی‌که اجماع کافی در حوزه نظری نسبت به مفهوم به‌زیستن وجود ندارد، این مطالعه به بررسی ابعاد و مولفه‌های به‌زیستن سالمندان در مطالعات منتشر‌شده این حوزه می‌پردازد. مواد و روش ها مطالعه پیش‌رو به روش مرور حیطه‌ای و براساس پروتکل 6 مرحله‌ای آرکسی و اومالی انجام شده است. بدین منظور کلیه مقالات انگلیسی و فارسی منتشر‌شده از سال 2000 میلادی و 1380 خورشیدی که به‌زیستن سالمندان را بررسی کرده‌اند، با استفاده از کلیدواژه‌های منتخب جست‌وجو شده و مطابق با فرایند مرور حیطه‌ای، از بین یافته‌های اولیه، 25 مطالعه در‌نهایت انتخاب و بررسی شدند. یافته ها در مطالعات به‌زیستن سالمندان، گاه رویکرد ذهنی، گاه رویکرد عینی و در مواردی رویکردی با استفاده توامان از ابعاد عینی و ذهنی استفاده شده که براساس یافته‌های این پژوهش، رویکرد اخیر بیشتر مورد استفاده گرفته است. بیشترین ابعاد مورد‌اشاره به ترتیب فراوانی بیانگرها وضعیت سلامت، به‌زیستن ذهنی، وضعیت اجتماعی، تعامل با محیط، وضعیت اقتصادی و منابع در دسترس و توانمندی‌ها بودند. بیانگرها و مولفه‌های به‌زیستن این مطالعات در مدلی به تفکیک سطوح فردی، خانوادگی، اجتماعی محلی و جامعه ارائه شده است. نتیجه گیری سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای به‌زیستن سالمندان، نیازمند توجه توامان به ابعاد عینی و ذهنی و در نظر گرفتن مولفه‌ها و بیانگرهای متفاوتی براساس زمینه و بستر جامعه مورد‌مطالعه است.

well-being in older adults: scoping review of concept, components and indicators

objectives the increase in the older population over the past decades has become a global phenomenon, so it is necessary to make appropriate policies for improving the welfare and well-being of this group. there is little consensus in the theoretical field regarding the concept of well-being. therefore, this study examines the dimensions and indicators of the seniors’ well-being in the published studies in this field.methods & materials arksey and o’malley’s six-stage methodological framework for scoping reviews guided this scoping literature review. this study has reviewed all english and persian papers published in the last 20 years that have examined the dimensions and indicators of well-being in older people. after screening, 25 studies were included in the analysis. results the dominant approach to study well-being in older people is a multiple approach, exploring a combination of objective and subjective dimensions. the most mentioned dimensions are health status, mental well-being, social relationships, living environment, economic status, resources, and capabilities. the well-being indicators are presented in a multifaceted model according to individual, family, local, and social levels.conclusion policymaking for seniors’ well-being needs to consider objective and subjective dimensions and different indicators based on the context of society.