آینده‌پژوهی چالش‌ها و پیشران‌های سالخوردگی جمعیت در ایران: رویکرد تحلیل سناریو

اهداف سرعت افزایش سالمندی جمعیت در ایران از سطح منطقه‏ای و جهانی بالاتر است و از دهه 1420 وارد فاز سالخوردگی جمعیت می‌شود. باتوجه‌به اهمیت تغییراتی که سالخوردگی جمعیت در جامعه ایران ایجاد خواهد کرد، هدف از مطالعه حاضر آینده‌پژوهی چالش‌ها و پیشران‌های سالمندی جمعیت در 3 دهه آینده است. مواد و روش ها رویکرد مطالعه حاضر آینده‌پژوهی به روش سناریونویسی است. برای شناخت چالش‌های احتمالی پیش ‌روی سالخوردگی جمعیت، داده ‏ها و اَبرروندها از منابع مختلف جمع‌آوری شدند. سپس اطلاعات حاصله با استفاده از نظر خبرگان، تحلیل ساختاری و تحلیل بالانس اثرات متقابل و سناریوپردازی مورد تحلیل قرار گرفت. داده‏ها با استفاده از نرم‌افزارهای میک‌مک و سناریوویزارد مورد تحلیل قرار گرفته است.یافته ها براساس نتایج مطالعه، متغیرهای حکمرانی در حوزه سالمندی، صندوق‌های بازنشستگی، هزینه‌های مصرفی در سطوح خرد و کلان، توزیع رفاه، باروری و اندازه خانواده، پوشش بیمه و مستمری عوامل کلیدی بودند که بر نیروی متخصص سالمندی، روابط بین نسلی و مشارکت اجتماعی و نهایتاً سبک زندگی و کیفیت زندگی سالمندان به‌عنوان متغیرهای نتیجه (پیامد) و خروجی سیستم تاثیر می‌گذاشتند. براساس اثرگذارترین متغیرها و مشخص شدن بدیل‌های هرکدام، سناریوهای محتمل آینده سالمندی در چشم‌انداز 1430 شامل «سالمندی مخاطره‌آمیز»، «تاریک-‌روشن سالمندی»، «سپیده‌دم سالمندی» و «سالمندی سعادتمند» می‌باشند.نتیجه گیری برای رسیدن به سناریوی مطلوب، یعنی «سالمندی سعادتمند» در کشور، نیازمند حکمرانی هوشمند با نگاهی آینده‌بین در حوزه سالمندی، توزیع برابر رفاه، صندوق‌های بازنشستگی برنده-برنده، مشارکت فعال اقتصادی و اجتماعی سالمندان و میزان باروری بالاتر از سطح جانشینی هستیم.  

a futures study of the challenges and drivers of population aging in iran using the scenario analysis technique

objectives the rate of population aging in iran is higher than the regional and global levels and iran will enter the aging phase by 2040s. considering the importance of the changes that population aging will create in iranian society, this study aims to investigate the challenges and drivers of population aging in the next three decades in iran.methods & materials the is a futures study using the scenario analysis method. data were collected from different sources to understand the possible challenges of the population aging. then, the obtained information was analyzed based on experts’ opinions, structural analysis, cross-impact balance analysis, and scenario development. the data were analyzed using mic-mac and scenario wizard applications.results the main drivers of population aging in the future will be governance variables in the field of old age, pension funds, health costs at micro and macro levels, distribution of welfare, fertility and household size, insurance coverage & pension. these variables will affect the geriatric workforce, intergenerational relationships, social participation, and the lifestyle and quality of life of older adults (outcomes). the possible scenarios for the future of population aging in 2050 were “risky ageing”, “ twilight ageing”, “dawn of ageing”, and “prosperous ageing”. conclusion to achieve the desired scenario, i.e., “ prosperous ageing” in iran, we need a smart governance with a forward-looking view in the field of aging, equal welfare distribution, win-win pension funds, active economic and social participation of older adults, and fertility rate above the replacement level.