فراتحلیل مطالعات عوامل موثر بر ورزش و فعالیت بدنی سالمندان در ایران

اهداف وجود حجم زیادی از مطالعات پیرامون ورزش و فعالیت‌های بدنی سالمندان که نتایج آن‌ها تا حدودی دوپهلو و مبهم است، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای این حوزه را با مشکل همراه کرده است؛ بنابراین لازم است نتایج تحقیقات گذشته ترکیب و یکپارچه‌سازی شود. از این رو، پژوهش حاضر با هدف فراتحلیل عوامل موثر بر ورزش و فعالیت بدنی سالمندان در ایران انجام شد.مواد و روش ها روش این پژوهش، فراتحلیل و با هدف ترکیب پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه عوامل موثر بر ورزش و فعالیت بدنی سالمندان در ایران انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را مطالعات توصیفی (پیمایشی و همبستگی) و در دسترس که در فاصله سال‌های 1390 تا 1400 در داخل کشور به صورت مقاله تمام متن در پایگاه‌های اطلاعاتی و کتابخانه‌های دانشگاه‌ها در دسترس بودند، تشکیل می‌دادند. بر اساس ملاک‌های ورود و خروج، 17 تحقیق بررسی شد. برای تجزیه‌و‌تحلیل پژوهش‌های اولیه از اندازه اثر به تفکیک هر مطالعه، اندازه اثر ترکیبی با 2 مدل اثرات ثابت و تصادفی، نمودار قیفی، تحلیل حساسیت، آزمون همگنی، مجذور i و آماره fs-n استفاده شد. همچنین نوع شاخص اندازه اثر استفاده‌شده شاخص r بود که با کمک نرم‌افزار cma نسخه 2 محاسبه شد. یافته ها نتایج مربوط به اندازه اثر ترکیبی برای مدل اثرات تصادفی (0/528=r) و برای مدل اثرات ثابت (0/532=r) به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد از میان 73 اندازه اثر 15 مورد اندازه اثر کم، 37 مورد اندازه اثر متوسط و 21 مورد اندازه اثر زیاد داشتند. در نهایت، مشخص شد عوامل فرهنگی‌اجتماعی با اندازه اثر (0/622=r) بیشترین اثر را بر ورزش و فعالیت بدنی سالمندان در ایران دارد و پس از آن، عوامل فردی (0/591=r)، انگیزش (0/573=r)، عوامل محیطی (0/572=r)، عوامل اقتصادی (0/478=r) و عوامل بین‌فردی (0/431=r) در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. نتیجه گیری بر مبنای این نتیجه ورزش و فعالیت بدنی سالمندان در ایران تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد و صرفاً تاکید بر یک معیار یا شاخص خاص نمی‌تواند زمینه مشارکت سالمندان در ورزش را فراهم آورد، اما لازم است به عوامل فرهنگی‌اجتماعی، عوامل فردی، انگیزش، عوامل محیطی، عوامل اقتصادی و عوامل بین‌فردی بیش از سایر عوامل موثر بر ورزش و فعالیت بدنی سالمندان توجه شود.

meta-analysis of the studies on the factors affecting sports and physical activity of the older adults in iran

objectives the existence of a large number of studies on exercise and physical activities of the elderly, whose results are somewhat contradictory, has made planning and policy-making for this area difficult. it is necessary to combine and integrate the results of these studies. therefore, the current study aims to conduct a meta-analysis of the studies on factors affecting exercise and physical activity of the elderly in iran.methods & materials this is a meta-analysis and systematic review study of descriptive studies (survey or correlational) conducted in iran assessing the factors affecting the exercise and physical activity of older adults in iran from 2011 to 2021, and were available through searching in the databases. based on the inclusion and exclusion criteria, 17 articles were finally selected for the review. to analyze the studies, the effect size for each study, the mixed effect size with two fixed and random effects models, funnel plot, sensitivity analysis, homogeneity test, i2 statistic and the failsafe statistic (fs-n) were used. the type of effect size index was the r index, which was calculated in cma software, version 2.results the mixed effect size was r=0.528 for the random-effects model and r=0.532 for the fixed-effects model. among 73 effect sizes, 15 had small sizes, 37 had moderate sizes, and 21 had big sizes. it was found that sociocultural factors had the biggest effect sizes (r=0.622) followed by individual factors (r=0.591), motivation (r=0.573), environmental factors (r=0.572), economic factors (r=0.478), and interpersonal factors (r=0.431).conclusion exercise and physical activity of the elderly in iran is influenced by several factors and simply emphasizing a specific factor cannot help increase their activities. however, it is recommended to consider sociocultural, individual, motivational, environmental, economic, and interpersonal factors more than other factors that affect exercise and physical activity of the elderly.