عوامل موثر بر دریافت واکسن کووید 19 در سالمندان: کاربرد نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده

اهداف امروزه بیماری کووید 19 ﺑﻪ‌ﺻﻮرت همه‌گیری ﺟﻬﺎنی ﻣﻄﺮح بوده و واکسیناسیون در پیشگیری از این بیماری موثر است. هدف از مطالعه حاضر، تعیین عوامل موثر بر دریافت واکسن با استفاده از نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در سالمندان عضو کانون بازنشستگی ﺷﻬﺮ قم است. مواد و روش ها در این مطالعه همبستگی، 200 سالمند عضو کانون بازنشستگی ﺷﻬﺮ قم در سال 1400 با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی و مقیاس سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده بود. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی، معادلات ساختاری در محیط نرم‌افزار آماری اسمارت پی‌ال‌اس تجزیه‌وتحلیل شد. یافته ها میانگین و انحراف‌معیار سن شرکت‌کنندگان 5/8±62/8 بود و 80/1 درصد از ایشان را مردان تشکیل می‌دادند. 49/7 درصد دُز بوستر واکسن را دریافت کرده بودند. رابطه مثبت معنادار بین قصد دریافت واکسن (0/05>p و 0/597=β) با رفتار واکسیناسیون وجود داشت. همچنین بین ترس از عوارض واکسن (0/05>pو 0/162-=β) و نگرش (0/05>p و 0/356=β) و کنترل رفتاری (0/05>pو 0/171=β) با قصد دریافت واکسن رابطه معنادار وجود داشت. شاخص‌های برازش مدل مطلوب بود و مدل درمجموع توانسته 34 درصد از تغییرات دریافت واکسن را پیش‌بینی کند. نتیجه گیری یافته‌ها نشان داد که نگرش، ترس از عوارض واکسن و کنترل رفتاری از عوامل موثر بر دریافت واکسن کووید 19 بودند. از نتایج مطالعه حاضر می‌توان در تدوین برنامه‌های آموزشی به منظور افزایش میزان دریافت واکسن در سالمندان استفاده کرد.

factors affecting the acceptance of covid-19 vaccines by older people in qom, iran based on the theory of planned behavior

objectives today, vaccination is effective in preventing covid-19. this study aims to determine the factors affecting the acceptance of covid-19 vaccines by older adults in qom, iran, based on the theory of planned behavior (tpb). methods & materials in this correlational study, 200 older people were selected from a retirement center in qom using a random sampling method. data collection tools included a demographic form and a tpbbased questionnaire. the data were analyzed using descriptive statistics and structural equation modeling in smartpls software. results the mean age of the participants was 62.8±5.8 years; 80.1% were male, and 49.7% had received the booster dose of vaccines. there was a significant positive relationship between intention to receive the vaccine and vaccination behavior (β=0.597, p<0.05). also, the fear of vaccine side effects (β=-0.162, p<0.05), attitude (β=0.356, p<0.05), and perceived behavioral control (β=0.171, p< 0.05) had a significant relationship with the intention to receive the vaccine. the fitness indexes of the model showed its good fit, and the tpb-based model could predict 34% of the changes in receiving covid-19 vaccines. conclusion attitude, fear of vaccine side effects, and behavioral control are the factors affecting the acceptance of covid-19 vaccines by the elderly in qom city. the results can be useful in developing educational programs to increase the rate of vaccination among older people.