ترتیبات زندگی سالمندان ایرانی و هم‌بسته‌های اجتماعی‌جمعیتی آن

اهداف در بستر تغییرات خانواده و سالمندی جمعیت، تغییر الگوی ترتیبات زندگی سالمندان به یک مسئله اجتماعی‌سیاستی بدل شده است. در این راستا، هدف از مقاله پیش‌رو بررسی الگوهای ترتیبات زندگی سالمندان و رابطه‌ عوامل جمعیتی و اجتماعی با آن است. مواد و روش ها ‌در این مطالعه از تحلیل ثانویه داده‌های 2 درصدی سرشماری‌های سال‌های 1385و 1395 استفاده شد. جمعیت مورد بررسی شامل افراد 60 سال به بالای ساکن در خانوارهای معمولی است. جهت تحلیل داده‌ها از آزمون رگرسیون لجستیک چندوجهی و نرم افزار spss نسخه 25 استفاده شد. یافته ها زندگی با همسر و فرزندان شکل غالب ترتیبات زندگی سالمندان در ایران است. با این حال، سهم این الگو در طول دهه 1385 تا 1395 تقریباً ثابت بوده و در مقابل، سهم سالمندانی که تنها زندگی می‌کردند، از 12 به 15 درصد افزایش یافته است. تفاوت‌های جنسیتی معناداری در تنهازیستی وجود داشت و نسبت آن برای زنان سالمند (24/1 درصد) 4 برابر بیشتر از مردان سالمند (5/6 درصد) بود. همچنین نتایج نشان داد با افزایش سن، احتمال تنهازیستی سالمندان افزایش یافته و با افزایش سطح تحصیلات احتمال تنهازیستی سالمندان کاهش می‌یابد. به علاوه، سالمندان روستایی در مقایسه با سالمندان شهری، احتمال تنهازیستی بیشتری دارند. نتیجه گیری هرچند هنوز زندگی با همسر و فرزندان الگوی غالب است، اما تنهازیستی سالمندان در حال افزایش است. زنان نسبت به مردان در سنین سالمندی با احتمال بیشتری به صورت تنها زندگی می‌کنند و با مشکلات بیشتری روبه‌ور خواهند شد. از این رو، توجه به مسائل و مشکلات زنان سالمند تنها، باید سرلوحه برنامه‌ها و سیاست‌های رفاهی در کشور قرار گیرد. به علاوه، با ایجاد اشتغال در روستاها، می‌توان تا حدی از مهاجرت جوانان به شهر جلوگیری کرد و احتمال تنهازیستی سالمندان روستایی را کاهش داد.

living arrangements of iranian older adults and its socio-demographic correlates

objectives in the context of family changes and population aging, changing the pattern of life arrangements of older adults has become a social and policy issue. in this regard, this article aims to investigate the patterns of living arrangements of older adults and its socio-demographic correlates. methods & materials a secondary analysis of micro-census data for 2006 and 2016 was used. the study population include people aged 60 and over living in households. multinomial logistic regression tests and spss26 were used to data analysis. results living with a spouse and children is the dominant form of living arrangements for older adults in iran. however, the share of this pattern has been almost stable in the decade 2006-2016, and in contrast, the share of older adults living alone has increased from 12% to 15%. the results indicated a significant gender difference in the pattern of living alone and its prevalence in elderly women (24.1%) was four times higher for older than older men (5.6%). also, the results showed that with increasing age, the probability of living alone increases and with increasing the level of education of the older adults, the probability of living alone decreases. in addition, rural older adults are more likely to live alone than urban older adults. conclusion although living with a spouse and children is still the dominant pattern, the living alone of older adults is increasing. women are more likely to live alone than older men and face more problems. therefore, paying attention to the issues and problems of the alone elderly women should be the headline of the country’s welfare programs and policies. in addition, by creating employment in rural areas, it is possible to prevent the migration of young people to the city to some extent and reduce the possibility of living alone among rural older adults.