مفاهیم و تصاویر سالمندی از منظر مولفه‌های روان‌شناختی در برنامه درسی دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران

اهداف هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوا کتاب‌های درسی دوره ابتدایی در نظام آموزشی ایران بر مبنای مولفه‌های روان‌شناختی سالمندان بود و اینکه کتاب‌ها چگونه به بازتولید مولفه‌های روان‌شناختی سالمندان پرداخته است. مواد و روش ها روش پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا، جامعه آماری، کتاب‌های درسی دوره ابتدایی، نمونه آماری به شیوه هدفمند از نوع موارد مطلوب، شامل محتوای همه کتب درسی دوره ابتدایی در سال 1399 بود. مولفه‌های پژوهش شامل پذیرش خود، خودمختاری، رشد شخصی، ارتباط با دیگران، تسلط بر محیط، هدفمندی در زندگی و نیز واحد تحلیل مضامین انتخاب شد. یافته ها نتایج تحقیق نشان داد کتب درسی دوره ابتدایی به مسئله سالمندی از منظر روان‌شناختی تا حدودی پرداخته است، اما متون و تصاویر از نظر محتوا و کیفیت تاثیرگذاری در کودکان مقطع ابتدایی که دوره شکل‌گیری شاکله شخصیتی آنان است، در سطحی پایینی قرار داشته و به طور غیرمستقیم، فرد سالمند را ناتوان و تاثیرپذیر معرفی کرده است. بنابراین کتاب‌های درسی یادشده به بازتولید ویژگی‌های روان‌شناختی سالمندان به‌ صورت قوی نپرداخته‌اند، تصویر ارائه‌شده از آنان بیشتر روی ویژگی ارتباط با دیگران تمرکز کرده و نسبت به سایر مولفه‌های روان‌شناختی دچار غفلت شده است. نتیجه گیری برنامه درسی دوره ابتدایی ایران به یک بازنگری اساسی مبتنی بر مولفه‌های روان‌شناختی سالمندان نیاز دارد. متون، فعالیت‌ها، تصاویر سالمند با هدف توجه بیشتر به زمینه نشاط و امید به زندگی در کتب درسی گنجانده شود. این عمل، نگرش و ادراکی سرشار از هدفمندی را در دوره سالمندی به وجود می‌آورد.

concepts and images of aging from the perspective of psychological components in the curriculum of the primary school of the iranian educational system: qualitative content analysis

objectives the present study aims to analyze the content of primary school textbooks in the iranian educational system based on the psychological components of the elderly and how these books have reproduced the psychological components of the elderly. methods & materials the research method was descriptive-content analysis. the statistical population of the study included primary school textbooks. the statistical sample of the desirable cases purposefully included the content of all primary school textbooks in 2020. research components included self-acceptance, autonomy, personal growth, communication with others, environment mastery, and consciousness in life, as well as a content analysis unit. results the results showed that primary school textbooks have addressed the problem of aging from a psychological perspective to some extent, but the texts and images have been at a low level in terms of content and quality of effect in primary school children, which is the period of their personality formation, and has indirectly introduced an elderly person disable and impressible. therefore, these textbooks do not strongly reproduce the psychological characteristics of the elderly. their presentation focuses more on the quality of communication with others and neglects other psychological components. conclusion iranian primary school curriculum requires a thorough review based on the psychological components of the elderly. texts, activities, and elderly images are included in the textbook to pay more attention to the area of vitality and life expectancy. this practice creates an attitude and a sense of purposefulness in aging.