مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و آموزش بهداشت خواب برکیفیت خواب و شاخص‌های فیزیولوژی در سالمندان

اهداف با‌توجه‌به شیوع بالای اختلال بی‌خوابی و مشکلات پارامترهای فیژیولوژی در سالمندان، این پژوهش با هدف بررسی تاثیر درمان پذیرش و تعهد، آموزش بهداشت خواب و ترکیب هر دو بر کیفیت خواب و شاخص‌های فیزیولوژی (فشارخون، ضربان قلب و اکسیژن اشباع در خون) سالمندان بوده است. مواد و روش ها پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پی‌گیری با گروه کنترل بوده است. جامعه آماری پژوهش، سالمند عضو کانون جهان‌دیدگان شیراز در سال 1398بودند. با روش نمونه‌گیری دردسترس و رعایت ملاک های ورود و خروج، تعداد80 نفر انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی ساده در 4 گروه ( 3 گروه آزمایش و 1 گروه کنترل) قرار گرفتند. گروه آزمایش 2 و 3 تحت مداخله 4 هفته‌ای بهداشت خواب، گروه آزمایش 1 و 3 تحت مداخله 4 هفته‌ای درمان پذیرش و تعهد و گروه کنترل در انتظار قرار گرفتند. آزمودنی‌ها با شاخص کیفیت خواب پیتزبورگ، دستگاه فشار‌سنج جیوه‌ای و پالس‌اکسیمتر مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از بسته آماری spss نسخه 23 و روش‌های آماری تحلیل واریانس دوراهه مختلط و تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده شده است. یافته ها گروه‌های آزمایش و کنترل با میانگین سنی 4/5±70/41  نشان داد میانگین نمرات کیفیت خواب، فشارخون سیستول و اکسیژن اشباع در خون در گروه‌های آزمایشی بهداشت خواب، درمان پذیرش و تعهد و ترکیبی پس از مداخله‌ها معنادار (0/001>p) بوده است. بیشترین اندازه اثر کیفیت خواب به‌ترتیب مربوط به گروه درمان ترکیبی (0/83)، آموزش بهداشت خواب (0/67) و گروه درمان پذیرش و تعهد (0/60) بوده است. نتیجه گیری درمان بی‌خوابی و به تبع آن فشارخون سیستول و اکسیژن خون با به کار‌گیری هر کدام از روش‌های درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، آموزش بهداشت خواب و به‌ویژه ترکیبی مفید است و باعث سلامت جسمی و روانشناختی سالمندان می‌شود. آموزش و به کارگیری این درمان‌ها با اولویت درمان ترکیبی به مراقبین سلامت در حیطه سالمندی توصیه می‌شود. 

a comparison study on the effectiveness of acceptance and commitment therapy and sleep hygiene education on sleep quality and physiological parameters in older adults

objectives due to the high prevalence of insomnia and physiological  problems in the elderly, this study aims to compare the effects of acceptance and commitment therapy (act), sleep hygiene education (she) and their combination on sleep quality and physiological parameters (blood pressure, heart rate, and oxygen saturation in the blood) in the elderly.methods & materials this is a quasi-experimental study with a pre-test/post-test/follow-up design using a control group. the study population consists of the elderly members of jahandidegan center in shiraz, iran in 2018. using a convenience sampling method and based on the inclusion and exclusion criteria, 80 subjects were selected and randomly divided into four groups, three experimental groups (act, she, and act+she) and one control group. the she and act programs each were presented for four weeks. the control group was put on a waiting list. the subjects were assessed with pittsburgh sleep quality index, a mercury sphygmomanometer, and a pulse oximeter. data analyses were conducted in spss v. 23 using a two-way mixed analysis of variance and multivariate analysis of covariance.results participants had a mean age of 70.41±4.05 years. the changes in sleep quality, systole blood pressure, and oxygen saturation in three experimental groups were significant after intervention (p<0.001). the highest effect on sleep quality was related to the combined therapy (0.83), followed by she (0.67) and act (0.60).conclusion  all three treatment methods (act, she, and combined therapy) can improve the sleep quality and consequently systolic blood pressure and oxygen saturation in the blood of the elderly. each of these methods are useful and can improve their psychological and physical health, where the combined therapy has superiority. training and applying these methods are recommended for health care workers in elderly care.