آیا سالمندی جمعیت بر نابرابری درآمدی در ایران تاثیر‌گذار است؟

اهداف: سالمندی جمعیت در سال‌های اخیر نگرانی‌هایی را در میان سیاست‌گذاران حوزه‌های مختلف ایجاد کرده است. این در حالی است که برخی از نظریه‌های اقتصادی، تحولات ساختار سنی و سالمندی جمعیت را یکی از مسائل مهم و اثرگذار بر نابرابری درآمد جوامع می‌دانند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اثر سالمندی جمعیت بر نابرابری درآمد ایران است.مواد و روش ها: این پژوهش در سال 1399 به روش کتابخانه‌ای و تحلیل ثانویه و با استفاده از داده‌های مرکز آمار ایران و داده‌های بانک جهانی (مربوط به ایران)، برای دوره زمانی 1397-1349 انجام شد. ابتدا الگویی برای نابرابری درآمد ارائه و متغیرهای جمعیتی در آن لحاظ شد. سپس ضرایب آن با استفاده از الگوی خودتوضیح با وقفه‌های گسترده (ardl) و با استفاده از نرم‌افزار eviews 10 برآورد شد. همچنین به منظور بررسی سرعت تعدیل مدل کوتاه‌مدت به مدل بلندمدت، الگوی تصحیح خطا (ecm) برآورد شد.یافته ها: نتایج به‌دست‌آمده نشان داد افزایش جمعیت سالمند در بلندمدت منجر به افزایش نابرابری درآمد می‌شود، به طوری ‌که یک درصد افزایش در شاخص سالمندی (نسبت جمعیت بالای 65 سال به جمعیت زیر 15 سال) در سطح معناداری 95 درصد منجر به 0/14 درصد افزایش در ضریب جینی می‌شود. همچنین در بلندمدت رشد متغیرهای آموزش، آزاد‌سازی تجاری و مجذور تولید ناخالص داخلی سرانه اثر منفی و معنادار و رشد متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه و شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی اثر مثبت و معنادار بر نابرابری درآمد دارند. ضریب تصحیح خطا نیز 44/8 درصد به دست آمد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج به‌دست آمده سالمندی جمعیت که حاصل برآیند کاهش نرخ رشد زاد و ولد و افزایش احتمال بقا است، افزایش نابرابری درآمد را در پی خواهد داشت؛ بنابراین سیاست‌گذاران بایستی در کنار برنامه‌ریزی برای کاهش اثرات سوء سالمندی با سرمایه‌گذاری در آموزش و گسترش روابط تجاری با سایر کشورها و همچنین تثبیت شرایط اقتصادی و کنترل تورم موجبات کاهش نابرابری درآمد را فراهم آورند.

Does Population Aging Affect Income Inequality in Iran?

Objectives: The aging of the population in recent years in Iran has raised concerns among policymakers in various fields. Some economic theories consider the changes in the age structure and population aging as one of the important issues affecting the income inequality of societies. This study aims to assess the effect of population aging on the income inequality in Iran.Methods Materials: This study was conducted in 2020 using economic data from 1970 to 2018 extracted from the websites of the Statistical Center of Iran and the World Development Indicators. First, a model for income inequality was presented and demographic variables were considered in the model. Then, its coefficients were estimated using the AutoRegressive Distributed Lag method in Eviews 10 software. To evaluate the speed of adjustment from the shortrun to the longrun equilibrium, the Error Correction Model (ECM) was estimated.Results: The increase in aging population led to increased income inequality in the long run such that 1% increase in aging index caused a 0.14% increase in Gini index (P<0.05). The literacy rate, trade openness, and the square of Gross Domestic Product (GDP) per capita had a negative significant effect, and GDP per capita and the Consumer Price Index had a positive significant effect on income inequality, both in the short and long term. The ECM value was reported 44.8%.Conclusion: The aging of the population increases income inequality in Iran. Policymakers should reduce income inequality by investing in education and expansion of trading with other countries as well as stabilizing economic conditions, controlling inflation, and planning to reduce the effects of aging.