اضطراب مرگ در سالمندان ایرانی: یک مرور نظام‌مند و متاآنالیز

اهداف: سالمندی یکی از مراحل حساس رشد انسان و دارای ویژگی‌ها و شرایط خاص خود است، سلامت سالمندان از مهم‌ترین این مسائل است که دست‌یابی به آن نیازمند توجه ویژه هم از طرف سیاست‌گذاران نظام سلامت و هم ارائه‌دهندگان خدمات به سالمندان است، در این میان اضطراب مرگ از شایع‌ترین موضوعات سلامت روان سالمندان است، زیرا این دوره مملو از انواع احساس کمبودها و ناتوانی‌هاست. از آنجایی که اضطراب مرگ سازه‌ای چند‌بعدی است می‌توان انتظار داشت که بر بسیاری از جنبه‌های زندگی سالمندان تاثیرگذار باشد. مطالعه حاضر با هدف مرور نظام‌مند و متاآنالیز مطالعات منتشر شده در حوزه اضطراب مرگ سالمندان ایرانی صورت پذیرفت.مواد و روش ها: مطالعه از نوع توصیفی و روش اجرای مطالعه مرور سیستماتیک است. پژوهش حاضر به بررسی مطالعات فارسی‌زبان منتشر‌شده مرتبط با اضطراب مرگ در سالمندان ایرانی بین سال‌های 1390 تا 1398 پرداخته است. پس از جست‌وجو در پنج بانک اطلاعاتی داخلی شامل پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (sid)، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران (irandoc)، بانک اطلاعات نشریات کشور(magiran) و سامانه بانک مقالات پزشکی ایران (idml) و بانک چکیده مقالات همایش‌ها (سیویلیکا) با استفاده از کلیدواژه‌های اضطراب مرگ، سالمند و سالمندان، تعداد 61 عنوان شناسایی شد. پس از غربالگری تعداد 33 مطالعه که منطبق با معیارهای ورود و خروج بودند مورد بررسی نهایی قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده نرم‌افزار spss نسخه 22 و نرم افزار stata نسخه 14 بودند. یافته ها: نتایج نشان داد که 35/40 درصد مشارکت‌کنندگان زن و مابقی مرد بودند. میانگین و انحراف معیار سن مشارکت کنندگان 6/44 ±‌67/80 گزارش شد. میانگین و انحراف معیار اضطراب مرگ در سالمندان ایرانی با استفاده از پرسش‌نامه تمپلر 2/41 ±‌8/40 سال بود. نتایج نشان داد که میانگین نمره اضطراب مرگ در مردان بیشتر از زنان است و سالمندان ساکن در سرای سالمندان بیشترین میانگین نمره اضطراب مرگ 11/8 را به خود اختصاص دادند. مطالعات در سه بخش مقایسه (سه مطالعه)، مداخله (یازده مطالعه) و عوامل موثر بر اضطراب مرگ در سالمندان ایرانی (‌هجده مطالعه) دسته‌بندی شدند. نتایج متاآنالیز نشان داد که بین معنویت‌درمانی و کاهش اضطراب مرگ در سالمندان، ارتباط مثبت و معناداری وجود ندارد (p>0/05). در مطالعات با درمان‌های معنوی و رفتاری، میزان هتروژنیته معنادار بود و بدین ترتیب ارتباط مثبت و معناداری بین کاهش میزان اضطراب مرگ با درمان‌های فوق مشاهده شد.نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده میانگین پایین اضطراب مرگ سالمندان ایرانی است. به نظر می‌رسد اعتقادات مذهبی، امیدواری به شفاعت ائمه و بزرگان دینی و امید به رهایی از سختی‌های زندگی دنیوی می‌تواند بر پایین بودن اضطراب مرگ گزارش‌شده توسط سالمندان ایرانی تاثیر‌گذار باشد. نتایج متفاوتی از میانگین نمره اضطراب مردان و زنان گزارش شده است. ﺗﻔﺎوت ﻳﺎﻓﺘﻪ‌های ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﻘﺶ ﻓﺮهنگ و ﻣﺬهب و آداب و رﺳﻮم ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﻔﺎوت ﻧﻘﺶ‌های زن و ﻣﺮد و حتی ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺎن ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮدان ﺟﺎﻣﻌه ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ. اﻏﻠﺐ ﻣﺮدان ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﻤﺘﺮی ﺑﺮای ﺑﻴﺎن اﺣﺴﺎﺳﺎتشان، از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺮس دارﻧﺪ. در ﻣﻘﺎﺑﻞ، زﻧﺎن ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﺑﻴﺎن اﺣﺴﺎﺳﺎتی از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺮس دارﻧﺪ. درمان‌ها و مداخلات رفتاری و معنوی با تاثیری که بر معنایابی در زندگی سالمندان دارد، منجر به کاهش اضطراب مرگ سالمندان شد.

Death Anxiety in the Elderly in Iran: A Systematic Review and Meta-analysis

Objectives: Aging is one of the most critical stages of human development that has its own characteristics and conditions. One of the most common issues in old age is the mental health whose achievement requires special attention from both health system policymakers and service providers to the elderly. Death anxiety is one of the most common mental health issues in old age, because this period is full of feelings of shortcomings and disabilities. Since death anxiety is a multidimensional factor, it is expected to affect many aspects of the elderly. The present study aims to review and analyze published studies in the field of death anxiety in the elderly in Iran. Methods Materials: This is a systematic review and metaanalysis conducted on the studies related to the death anxiety of the elderly in Iran published in Persian from 2011 to 2019. A search was conducted in national databases, including SID, IranDoc, MagIran, IDML, and CIVILICA using the keywords: Death anxiety, elderly, and older adult. Initial search yielded 61 articles. After screening, 33 studies that met the entry and exit criteria were selected for the final review. We used Stata v. 14 and SPSS v. 22 applications to perform metaanalysis.Results: In the studies, 40.35% of the participants were older women and the rest were older men with a mean age of 67.80 ±6.44 years. The mean score of death anxiety was higher in men than in women, and the elderly living in nursing homes had the highest score (11.8). Studies were categorized into three sections: comparison (3 studies), intervention (11 studies), and factors affecting the death anxiety (18 studies). The results of metaanalysis showed no significant relationship between spiritual therapy and reduction of death anxiety in the elderly (P>0.05). In studies with spiritual and behavioral therapies, the heterogeneity was significant and, thus, a significant positive relationship was observed between the reduction of death anxiety and these treatments methods.Conclusion: The death anxiety level of the elderly in Iran is low. Religious beliefs, hopes for the intercession of imams and religious leaders, and hopes for freedom from the hardships of worldly life seem to have contributed to low death anxiety in Iran. Different death anxiety scores have been reported for older men and women in Iran may be due to the effect of culture, religion, and traditions, the difference in the roles of men and women, and even the expression of fear and anxiety. Most of men have less tendency to express their emotions, including fear, while women are more likely to express their feelings. Behavioral and spiritual interventions lead to a decrease in the elderly rsquo;s death anxiety through affecting their finding meaning in life.