اثربخشی مداخله آموزشی مبتنی بر سطح سواد سلامت بر پیامدهای تغذیه‌ای سالمندان

اهداف: سواد سلامت یکی از مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت سالمندان است. مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی مداخله آموزشی بر دانش، نگرش و رفتارهای تغذیه‌ای سالمندان با سواد سلامت کافی و سواد سلامت ناکافی انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه تجربی با مشارکت 192 نفر از سالمندان شصت سال و بالاتر شهر ایلام از اردیبهشت تا شهریور 1395 اجرا شد. افراد مورد مطالعه در چهار گروه 48نفره شامل دو گروه مداخله با سواد سلامت کافی و ناکافی و دو گروه کنترل با سواد سلامت کافی و ناکافی تقسیم شدند. برنامه آموزش تغذیه سالمندان شامل چهار جلسه سخنرانی با پرسش و پاسخ، به همراه کتابچه راهنمای تغذیه سالمندان برای گروه مداخله اجرا شد. سطح سواد سلامت افراد با استفاده از آزمون سواد سلامت عملکردی بزرگسالان بررسی شد. همچنین سطوح دانش، نگرش و عملکرد تغذیه‌ای با استفاده از پرسش‌نامه محقق‌ساخته در دو مرحله قبل و دو ماه بعد از مداخله آموزشی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار spss نسخه 21، آمار توصیفی و آزمون‌های مجذور کای، تی زوجی و آزمون دقیق فیشر استفاده شد.یافته ها: میانگین ±انحراف معیار سن مردان 2/38 ±61/24 سال و میانگین ±انحراف معیار سن زنان 2/45 ±61/35 سال بود. اکثر مردان دارای سواد بهداشتی کافی (84/37٪) بودند، در حالی که نسبت مردان و زنان در کسانی که سواد بهداشتی کافی نداشتند تقریباً یکسان بود. پس از مداخله آموزشی میانگین نمرات دانش (0/013=p)، نگرش (0/015=p) و رفتار (0/001=p) در گروه مداخله با سواد سلامت کافی به طور معنی‌داری افزایش یافت. در گروه مداخله با سواد سلامت ناکافی، فقط نمره دانش پس از مداخله افزایش معنی‌داری نشان داد (0/035=p). با این حال تغییر معنی‌داری در نمرات دانش، نگرش و عملکرد تغذیه‌ای هیچ‌کدام از گروه‌های کنترل ایجاد نشد (05/p>0).نتیجه گیری: اثربخشی مداخله آموزشی در زمینه تغذیه سالمندان به طور معنی‌داری تحت تاثیر سطح سواد سلامت آن‌ها است.

The Effectiveness of Health Literacy Based Educational Intervention on Nutritional Outcomes of Elderly

Objectives: Health literacy is one of the most important social determinants of elderly health. This study aimed to determine the effectiveness of the educational intervention on knowledge, attitude, and nutritional behaviors of the elderly with adequate health literacy and inadequate health literacy.Methods Materials: An experimental study was conducted with 192 people 60 years and older in Ilam Province, Iran, from May to September 2016. The elderly were assigned into four groups (48 subjects in each group), including two intervention groups with adequate and inadequate health literacy and two control groups with sufficient and insufficient health literacy. The elderly nutrition education program consisted of four lecture sessions with questions and answers, along with an elderly nutrition manual for the intervention group. The level of health literacy among the elderly was assessed using functional health literacy in adults. The level of knowledge, attitude, and nutritional behaviors was assessed using a researchermade questionnaire in two stages before and two months after the educational intervention. The SPSS V. 21 was used for data analysis. Descriptive statistics and the Chisquare, paired t test, and Fisher exact test were used for data analysis.Results: The Mean ±SD age of the men was 61.24 ±2.38 years, and the mean ±SD age of women was 61.35 ±2.45 years. The majority of men with adequate health literacy were men (84.37%), while the proportion of men and women in those with inadequate health literacy was almost the same. All participants with adequate health literacy and 89.58% of those with inadequate health literacy were married. After the educational intervention, the mean scores of knowledge, attitude, and behavior in the intervention group with adequate health literacy increased significantly (P le;0.013, P le;0.015, and P<0.001, respectively). In the intervention group with inadequate health literacy, only the knowledge mean score after the intervention showed a significant increase (P le;0.035). However, there was no significant change in the mean scores of knowledge, attitude, and behavior in both control groups (P>0.05).Conclusion: According to the study Results, the effectiveness of the educational intervention in relation to nutrition of the elderly is significantly influenced by the level of health literacy.