الگوی بهره‌مندی سالمندان از خدمات سرپایی سلامت در ایران

اهداف: با توجه به سرعت رشد جمعیت سالمند کشور و به دنبال آن افزایش هزینه‌های خدمات سلامت، آگاهی از وضعیت و الگوی نیاز و بهره‌مندی سالمندان از خدمات سلامت در حوزه بستری و سرپایی برای تخصیص منابع، ضروری به نظر می‌رسد. مطالعه حاضر با هدف بررسی الگوی نیاز و بهره‌مندی سالمندان کشور از خدمات سرپایی سلامت و رضایت آن‌ها از خدمات و عوامل مرتبط با آن انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات کمّی ثانویه بوده و با استفاده از داده‌های اولیه »مطالعه ملی بهره‌مندی از خدمات سلامت « که در سال 1394 تهیه شده بود، انجام شد. جامعه آماری این مطالعه سالمندان 60 سال و بالاتر کشور با حجم نمونه معادل 8205 نفر است که به روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی تصادفی از استان‌ها، شهرها و روستاهای کشور انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه بود و اطلاعات مربوط به نیاز افراد به خدمات سرپایی در دو هفته گذشته و مراجعه و دریافت خدمات را توسط آن‌ها گردآوری می‌کرد. در این مطالعه از آنالیز رگرسیون لجستیک چندسطحی برای بررسی عوامل مرتبط با نیاز، بهره‌مندی و رضایت از بهره‌مندی از خدمات سرپایی استفاده شد.یافته ها: تعداد 3172 نفر (39 درصد) از سالمندان مطالعه‌شده در این پژوهش اظهار نیاز به خدمات سرپایی داشتند که 66 درصد آن‌ها برای دریافت خدمات مراجعه کرده و از بین مراجعه‌کنندگان 98 درصد (2060 نفر) از خدمات سرپایی بهره‌مند شده بودند. زنان، مسن‌ترها، روستائیان، غیرمتاهلین و بی‌سوادها بیشتر به خدمات سرپایی اظهار نیاز کرده بودند اما میزان مراجعه آن‌ها برای دریافت این خدمات مساوی و یا کمتر از گروه مقابل نبود. نداشتن بیمه پایه و مکمل و نداشتن اتومبیل شخصی تاثیر معنی‌داری بر روی کاهش مراجعه سالمندان برای دریافت خدمات سرپایی داشت. مهم‌ترین علل عدم مراجعه سالمندان دارای نیاز، هزینه زیاد خدمات، خوددرمانی و نداشتن بیمه بیان شد. بیشترین رضایت سالمندان مربوط به رفتار پزشک و پرسنل معالج و کمترین رضایت مربوط به میزان هزینه خدمات سرپایی بود. نتیجه گیری: در حالی که لازم است بهره‌مندی از خدمات سلامت بر اساس نیاز به این خدمات انجام شود، مطالعه حاضر نشان داد که گروه‌های با وضعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر از بهره‌مندی بالاتری برخوردارند؛ بنابراین بی‌عدالتی آشکاری در دسترسی به خدمات سلامت در گروه سالمندان دیده می‌شود. علل بهره‌مند نبودن از خدمات سرپایی و نارضایتی از این خدمات باید مورد توجه جدی سیاست‌گذاران سلامت قرار گیرد.

Pattern of Outpatient Health Service Utilization by Older People in Iran

Objectives: Considering the rapid growth of Iran rsquo;s elderly population with consequent increase in the costs of health services, it is necessary to be aware of the pattern of outpatient health service utilization, in the elderly for resource allocation and health planning. This study aims to determine the pattern of outpatient service utilization for the elderly in Iran and explore determinant factors.Methods Materials: This is a crosssectional study using secondary analysis method and the data from 2015 National Study of Health Service Utilization. Study population consists of older people aged ge;60 years. Of these, 8205 were selected as study samples. The data were collected using personal and household questionnaires collecting information on subjects rsquo; need for, referral to, utilization from, and satisfaction with outpatient services. Logistic regression analysis was used to identify factors related to the need, referral, benefit, and satisfaction with the received outpatient services.Results: Out of 8205 participants, 3172 (39%) reported the need for outpatient services, of which 66% referred for services; of these, 98% (N=2060) benefited outpatient services. Females, older subjects, villagers, unmarried and illiterate subjects were more in need of outpatient services, but their referrals to receive the services were not more than those of other groups. Lack of basic insurance, supplementary insurance, and a personal care had a significant impact on reducing the number of subjects referred to receive outpatient services. Inability to pay treatment costs (30%), selftreatment (28%) and lack of proper insurance coverage (13%) were the most important reasons for not referring to receive outpatient services. The highest satisfaction was related to the behavior of physicians and medical staff and the lowest satisfaction was related to the cost of outpatient services.Conclusion: Although the use of outpatient health services should be based on the need for these services, the present study showed that the older people with higher socioeconomic status had higher utilization from the services in Iran. Therefore, there is an inequality in access to outpatient services in the elderly. The reasons for not using outpatient services and dissatisfaction with these services should be seriously considered by health policy makers.