تاثیر برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت وزارت بهداشت بر میزان دانش، نگرش و عملکرد بیماران سالمند دیابتی نوع 2 شهر اصفهان

اهداف بیماری دیابت یکی از بیماری های مزمن در حال افزایش در دنیاست. از مهم ترین دلایل این افزایش می توان به افزایش سالمندان و همین طور به سالمند شدن جمعیت در کنار تغییر الگو و تغییر شیوه زندگی به سوی بی تحرکی و تغذیه نامناسب اشاره کرد. برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت با هدف پیشگیری و کنترل دیابت و عوارض ناشی از آن وکاهش هزینه های اقتصادی،کاهش ناتوانی ها، کاهش مرگ ومیر زودرس ناشی از دیابت و عوارض آن، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش طول عمر مفید بیماران دیابتی در حال انجام است و هنوز تاثیردقیق برنامه بررسی نشده است. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر این برنامه بر دانش، نگرش و عملکرد بیماران در زمینه کنترل دیابت انجام شد. مواد و روش ها پژوهش حاضر مطالعه ای مقطعی از نوع قبل و بعد بودکه روی 100 سالمند دیابتی جدیدالورود به برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت، به صورت دردسترس در شهر اصفهان انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه ای شامل اطلاعات جمعیت شناختی و سلامت و پرسش نامه سنجش دانش، نگرش و عملکرد بیماران بود. اطلاعات قبل از ورود به برنامه و 3 ماه پس از ورود به برنامه جمع آوری شد.یافته ها از 100 نفر شرکت کننده در مطالعه،41 نفر (41 درصد) مرد و 59 نفر (59 درصد) زن بودند. 42 نفر (42 درصد) بازنشسته و 5 نفر (5 درصد) شاغل بودند که تنها مردان را شامل می شد. بیشترین فراوانی شرکت کنندگان یعنی 44 نفر (44 درصد) در گروه سنی 60 تا 64 سال و کمترین فراوانی آنان، یعنی سه نفر (3 درصد) در گروه سنی 80 تا 84 سال بودند. کمترین سن شرکت کنندگان 60 سال و بیشترین سن 84 سال بود. 88 نفر (88 درصد) از سالمندان با همراه و 12 نفر (12 درصد) تنها زندگی می کردند. 47 نفر ( 47 درصد) بی سواد، 15 نفر (15 درصد) با تحصیلات بالاتر از دیپلم، 11 نفر (11 درصد) با تحصیلات ابتدایی، 6 نفر (6 درصد) با تحصیلات راهنمایی بودند و 21 نفر (21 درصد) دیپلم داشتند. 77 نفر (77 درصد) سابقه ابتلا بین صفر تا 10 سال و 9 نفر (9 درصد) سابقه ابتلا بین 20 تا 29 سال را داشتند. 55 نفر (55 درصد) بیماران فشار خون، 44 نفر (44 درصد) اضافه وزن، 28 نفر (28 درصد) چاقی، 53 نفر (53 درصد) چاقی شکمی، 71 نفر (71 درصد) اختلال چربی خون، 66 نفر (66 درصد) سابقه ابتلا در اعضای درجه یک خانواده، 4 نفر (4 درصد) مصرف فعلی سیگار، 16 نفر (16 درصد)، سابقه قبلی مصرف یا ترک سیگار، 3 نفر (3 درصد) مصرف فعلی الکل و 3 نفر (3 نفر) سابقه مصرف قبلی یا ترک الکل را داشتند. میانه نمره دانش بیماران از 7 در مرحله اول برنامه به 10 در مرحله دوم بعد از ورود به برنامه (6/84=p<0/001، z) و میانه نمره نگرش از نمره 8 در مرحله اول قبل از ورود به برنامه به نمره 10 بعد از ورود به برنامه (84/6=p<0/001، z) تغییر کرد. میانگین و انحراف معیار عملکرد بیماران قبل از ورود به برنامه به ترتیب 35/60و 6/38 و بعد از ورود به برنامه به ترتیب 41/91 و 5/23 بود و به طور معنی داری بهبود یافت (0/001=p<11/95 ، t)نتیجه گیری نتایج تحقیق، اهمیت و موثربودن برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت را در بهبود دانش، نگرش و عملکرد سالمندان دیابتی نشان داد. پیشنهاد می شود این برنامه در همه مراکز بهداشتی درمانی کشور انجام شود.

Effects of Nationwide Program for Prevention and Control of Diabetes Initiated by the Ministry of Health on Elderly Diabetic Patients’ Knowledge, Attitude and practice in Isfahan

Objectives Diabetes is a chronic disease that is increasing in the world. This disease is spreading due to the population increase, aging process, lifestyle changes, inactivity, and inappropriate nutrition. The Nationwide Program for Prevention and Control of Diabetes is already underway for controlling this disease and its adverse effects, including the associated disabilities and immature mortality rate, economic costs, and improving the sufferers rsquo; life quality. This study aimed to investigate the effects of this program in Iran.Methods Materials This was a crosssectional study with a PretestPosttest design. In total, 100 elderly patients newly diagnosed with diabetes were selected through convenience sampling method from Isfahan City, Iran. The required data were obtained using questionnaires on demographic and health data, as well as patients rsquo; knowledge, attitude, and practice. The data were gathered before and three months after the patients rsquo; entrance into the program.Results Of the total 100 patients participating in the study, 41% were male and 59% female; 42% retirees, 53% housekeepers, and 5% employees, of whom, 5% were males. Majority of them (44%) aged 6064 years, and only 3% aged 8084 years (minority). A total 88% of them lived with others and 12% lived alone. Moreover, 47% were illiterate, 15% were educated above diploma, 11% held a primary school degree, 6% had a junior high school degree, and 21% had a high school diploma. In addition, 77% of the patients suffered from this disease for 010 years, and 9% for 2029 years; 55% had hypertension, 44% were overweight, 28% were obese, 53% had abdominal obesity, 71% suffered from hyperlipidemia, 66% reported a history of diabetes in their immediate family members, 4% were current smokers, 16% reported a history of smoking cessation, 3% were current alcohol drinkers, and 3% used to drink alcohol in the past. The patients rsquo; knowledge (median score) increased from 7 before initiating the program (Pretest) to 10 after the completion of the program (Posttest) (P<0.001, z=7.61); their attitude (median score) improved from 8 at Pretest to 10 at Posttest (P<0.001; z=6.84). The Mean±SD Pretest and Posttest scores of the patients rsquo; practice were 35.60±6.38 and 41.91±5.23, respectively (P<0.001; t=11.95).Conclusion The obtained results indicated the importance of the studied program for the prevention and control of elderly patients rsquo; diabetes by improving their knowledge, attitude, and practice. It is recommended that this program be implemented in all health centers of the country.