تنظیم قیمت آب مبتنی بر عملکرد شرکت‌های آب و فاضلاب ایران

تنظیم قیمت صنایع ارائه‌دهنده خدمات عمومی نظیر آب شرب به دلیل موارد شکست بازار فارغ از نوع مالکیت، امری ضروری به نظر می‌رسد. براساس ادبیات نظری و تجربی موجود، جدیدترین دستاورد پژوهشگران در حوزه تنظیم‌گری صنایع بیان شده، تنظیم‌گری مبتنی بر عملکرد به طور عام و تنظیم قیمت مبتنی بر عملکرد به طور خاص بوده است. تنظیم قیمت آب شرب شهری استان‌های کشور مبتنی بر عملکرد شرکت‌های آب و فاضلاب مربوطه ضمن ایجاد انگیزه در شرکت‌های آب و فاضلاب شهری به منظور بهبود کارایی و بهره‌وری، زمینه کاهش قیمت آب برای مصرف‌کنندگان در نتیجه رقابت را نیز فراهم خواهد آورد. در این مقاله ابتدا در چارچوب تحلیل مرزی تصادفی، میزان عملکرد شرکت‌های آب و فاضلاب از نظر کارایی و بهره‌وری اندازه‌گیری شده و در مرحله بعد با استفاده از نتایج به‌دست آمده از عملکرد شرکت‌های اشاره شده در قالب یک مدل تنظیم قیمت مبتنی بر عملکرد و داده‌های تابلویی 35 شرکت آب و فاضلاب استانی در ایران طی سال‌های 1391 تا 1396 برای آب شرب این شرکت‌ها، سقف قیمت فروش آب پیشنهاد شده است. نتایج این پژوهش، بیشترین و کمترین سقف قیمت (متوسط سالیانه) را به ترتیب برای شرکت‌ آب و فاضلاب استان گیلان معادل 28 درصد و شرکت‌ آب و فاضلاب شهر هرمزگان معادل 2 درصد پیشنهاد می‌دهد. این در حالی است که شرکت‌های آب و فاضلاب استان هرمزگان و گیلان به ترتیب دارای بیشترین (11 درصد) و کمترین (12 درصد) متوسط تغییر در بهره‌وری کل عوامل تولید هستند. همچنین نتایج حاکی از آن است که متوسط تغییر در کارایی فنی هزینه صنعت آب و فاضلاب تقریبا صفر و متوسط تغییر تکنولوژی صنعت آب و فاضلاب مثبت و برابر 11/0 است که بیشترین تاثیر در رشد بهره‌وری کل عوامل تولید صنعت آب و فاضلاب را داشته است. همچنین متوسط تغییر در کارایی مقیاس هزینه صنعت آب و فاضلاب منفی است که بیانگر نزولی بودن بازدهی نسبت به مقیاس صنعت آب و فاضلاب ایران است.

Price Regulation Based On Performance of Iranian Water and Wastewater Companies

The purpose of this paper is to design a unique pricing system (pricecap) for Iran’s water and wastewater industry to ensure fair pricing for its customers, encourage effective investment planning, and improve corporate productivity and efficiency. To this end, the translog frontier cost function form using the panel data of thirtyfive (35) water and wastewater companies over the period 20122017 is used to calculate the aforementioned components and Xfactor and use it in the pricecap model for a fiveyear period, has been used. The price ceiling decreasing for the most efficient company was 2% and for the most inefficient company was 28%. In other words, in the first year of implementation of the price ceiling adjustment model, the most efficient water and wastewater company will be allowed to decrease its base or initial price by 2%, but the most inefficient company will be allowed to more decrease by 28%. It is this incentive that fulfills the purpose of implementing the pricecap model as an incentive regulation method.