تخصیص منابع کارایی‌محور در واحدهای آموزش عالی: الزامات، پیامدها و چشم‌اندازها

با توجه به اهمیت سازوکارهای تخصیص منابع در بهبود عملکرد و احراز ناکارآمدی سازوکارهای متعارف، این مقاله به‌دنبال کاربست یک روش چندمرحله‌ای مشخص در چارچوب تحلیل‌ها و شبیه‌سازی آماری است که از مسیر آن، سازوکار تخصیص منابع مناسب شناسایی می‌شود. در این راستا، الگوهای تحلیل پوششی داده‌ها و شاخص تغییرات بهره‌وری مالم‌کوئیست همراه با پنج مجموعه داده‌های‌ آماری مختلف از عرصه آموزش عالی در قالب الزامات علمیفنی استفاده شده‌اند؛ نخست وضعیت کارایی با الگوهای تحلیل پوششی داده‌ها اندازه‌گیری شده، سپس متناسب با شرایط کارایی کامل، منابع بین واحدها تخصیص یافته و در نهایت آثار آن روی تغییرات بهره‎وری با شاخص مالم‎کوئیست ارزیابی شده است. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهند که 1 ناکارایی زیاد، پدیده غالب در همه واحدها و مجموعه‌های آماری است. 2 تخصیص مجدد منابع، باعث تغییر ملموس در عملکرد می‌شود و شدت بهبود عملکرد به درجه ناکارآمدی و وسعت آن به نوع سازوکار تخصیص منابع وابسته است و 3 بر مبنای تامین همزمان حداکثر کارایی و ارتقای بهره‌وری، سازوکار تخصیص کارایی‌محور به عنوان مناسب‌ترین سازوکار شناسایی شده است. به این ترتیب، به لحاظ روشی، بهبود و رشد همزمان کارایی و بهره‌وری به عنوان یک ملاک اساسی برای شناسایی سازوکار مناسب پیشنهاد می‌شود که از کاربست شبیه‌سازی آماری چندمرحله‌ای مبتنی بر الگوهای پوششی داده‌ها و شاخص‌ تغییرات بهره‌وری مالم‌کوئیست حاصل شده است.

Efficiency-based Resource Allocation in Higher Education Units: Requirements, Outcomes and Prospects

With regard to the role of resource allocation mechanisms on improving performance and the fact that the resource allocation conventional mechanisms are not effective, this article aims at developing a multistage process to explore the appropriateness of the mechanism through conducting statistical simulations. For that purpose, we use five sets of data on the performance of higher education units (HEUs) and conduct statistical simulation employing data envelopment analysis (DEA) and the Malmquistindex. First, efficiency scores of HEUs have been measured, then, resources have been reallocated based on the efficient situation of the units, and finally the effects of reallocation of resources on productivity changes have been evaluated using the Malmquist index. Findings show that inefficiency is a dominant phenomenon across the higher education units. Reallocation of resources affects the performance of the units substantially depending on the type of mechanism implemented. Efficiencybased allocation mechanism is found to be the most appropriate mechanism which simultaneously increases efficiency and productivity. As a result, the simultaneous improvement of efficiency and productivity is recommended as a crucial criterion to evaluate the appropriateness of resource allocation mechanisms employing statistical simulation based on DEA and Malmquist index.