عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر اعتیاد در ایران با تاکید بر ادوار تجاری

در این مقاله رابطه عوامل اقتصادی و اجتماعی با  نرخ شیوع مصرف مواد مخدر در بازه زمانی 1394-1386 بررسی می شود. به دلیل نبود داده های کافی ابتدا یک سری زمانی برای نرخ شیوع با استفاده از الگوهای پروبیت و تعیین احتمال اعتیاد افراد با مشخصه های دموگرافی مختلف برای 10 گروه سنی و در سه گروه استان ها (با نرخ شیوع بالا، متوسط و کم)، برآورد و سپس روش داده های ترکیبی استانی مورداستفاده قرار گرفت. نتایج بخش اول پژوهش نشان دهنده افزایش نرخ شیوع مصرف مواد  از حدود 3.7 درصد در سال 1386 به حدود 5.4 درصد در سال 1394 است. همچنین احتمال اعتیاد مردان نسبت به زنان و افراد مجرد نسبت به افراد متاهل بیشتر بوده و احتمال اعتیاد با بالا رفتن سطح تحصیلات کاهش می یابد. نکته مهم آن که بیشترین احتمال مصرف مواد در میان مردان و زنان، مربوط به گروه سنی 30 تا 45 سال است. همچنین در این گروه سنی  احتمال اعتیاد افراد بیکار نسبت به افراد شاغل بیشتر است. نتایج بخش دوم پژوهش حاکی از آن است که نرخ شیوع اعتیاد با درآمد سرانه و سطح تحصیلات مردان رابطه منفی و معنادار و با تورم و ضریب جینی و طلاق رابطه مثبت و معنادار دارد. همچنین نتایج بر رابطه مثبت و معنادار نرخ شیوع اعتیاد با شاخص فقر و بیکاری مردان دلالت دارد. از یافته های دیگر، رابطه منفی و معنادار نرخ شیوع اعتیاد با مخارج سرانه حقیقی دولت است. رابطه مثبت رکود اقتصادی با نرخ شیوع دلالت بر مخالف چرخه ای بودن نرخ شیوع اعتیاد در کشور دارد.

Economic and Social Determinants of Addiction in Iran with Emphasis on Business Cycles

The purpose of this study is to investigate the relationship between economic, social and demographic factors with the prevalence rate of drug use in the provinces of Iran during the period of 13861394. Due to the lack of reliable and sufficient data, a time series data for the prevalence rate is developed by using probit models and estimation of the probabilities of addiction for 10 age groups with different demographic characteristics in three groups of provinces (with high, medium, and low prevalence rates). Then, the panel data model was used to answer the research questions. The results of the first part of this study show that the prevalence rate of drug use in the Iran increased from about 3.7% in 2007 to about 4.5% in Year 2015. The results of the second part of the study show that the prevalence rate of addiction has a negative and significant relationship with per capita income; men education level, and has a positive and significant relationship with inflation and Gini coefficient. Also, the results indicate a positive and significant relationship between the prevalence rate of addiction and the poverty and unemployment (especially men unemployment). Another finding is the negative and significant relation between the prevalence of addiction and the real per capita government expenditure. Also, the positive relationship of the economic downturn with the prevalence rate is confirmed. This fact suggests that the rate of drug addiction is countercyclical in the country.