عقلانیت و اخلاق؛ نقطه کانونی تعامل بانکداری ایران با بانکداری بین‌الملل

یکی از چالش‌های مهم ایجاد تعامل و ارتباط بین بانکداری بدون ربای ایران با بانکداری متعارف در سطح بین‌الملل به غیر از زمان‌بر بودن اصلاح فضای تحریم شورای امنیت سازمان ملل عدم رعایت استانداردهای مالی و بانکی بین‌المللی است. در هزاره سوم میلادی و بعد از حادثه 11 سپتامبر، بحران مالی سال 2007، ترویج تروریسم و...، ضوابط و مقررات مالی و بانکی در جهان سخت‌گیرانه‌تر شد، اما به دلیل رخدادهای سیاسی، اقتصادی، قانونی و... ضوابط و مقررات بانکی در ایران کم‌رنگ‌تر شده، نظارت متولیان پولی و بانکی کشور کاهش یافته و به رعایت استانداردهای مالی کم‌توجهی شده است. در این دوره تعامل بین بانکداری ایران و بانکداری بین‌الملل با مشکلاتی مواجه شده و موضوع تطبیق اهمیت بیشتری یافته است. سوال اصلی این است که آیا می‌توان با تمرکز بر نقاط مشترک و مورد قبول در قالب استانداردهای تدوین شده بر مبنای عقلانیت و اخلاق، بین بانکداری بدون ربای ایران با بانکداری بین‌الملل، تعامل و همکاری ایجاد کرد. هدف اصلی این مقاله معرفی و استخراج استانداردهای مورد نظر و مقایسه آنها برای ارائه راهکارهای تعامل و گسترش همکاری‌های نظام بانکی و بانکداری متعارف دنیا است. برای انجام این تحقیق از روش مطالعه اسنادی و تحلیلی توصیفی استفاده می‌شود. شاخص‌های کلی عقلانیت و اخلاق در بانکداری بدون ربا که مطابق با بانکداری متعارف است و تنها تفاوت آن رعایت ضوابط  شریعت بر این شاخص‌ها است، عبارتند از: قوانین و مقررات (قوانین داخلی و بین‌المللی و رعایت شاخص‌های مالی و بین‌المللی)، حقوق ذی‌نفعان (سهامداران، مشتریان، کارکنان و نهادهای مرتبط) و مسئولیت اجتماعی (محیط زیست، رفاه اجتماعی، رشد و توسعه و اشتغال). بحران مالی سال 2007 در کشورهای توسعه یافته از جمله ایالات متحده آمریکا، کشورهای عضو oecd و حوزه یورو در متغیرهای رشد، تولید ناخالص داخلی، نرخ بهره، نرخ بیکاری، نسبت سرمایه به دارایی‌های نظام بانکی و نرخ رشد سهام باعث شوک شده و این موارد باعث افزایش ضوابط مالی و بانکی در بانکداری بین‌الملل شده است. بررسی متغیرهای مالی و بانکی در ایران حکایت از تغییر مسیر برخی از شاخص‌های مهم و کم‌رنگ شدن وضعیت نظارت و رعایت ضوابط بین‌المللی شده است که این مساله در دوره پسابرجام باعث مشکلات تعامل با بانکداری بین‌الملل می‌شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد با تمرکز بر شاخص‌های عقلانیت و اخلاق که در سطح بین‌الملل مشترک بوده و مورد پذیرش بانکداری ایران نیز است، می‌توان در دوره پساتحریم با بانکداری بین‌الملل مراودات اثربخشی داشت.

Rationalism and Ethics, the Focal Point in Interaction of UsuryFree Banking with International Banking

In third millennium AD and after 9/11 attacks, financial crisis of 2007, the spread of terrorism, etc., financial and banking regulations have been much stricter around the world. In this era, due to political, economic and legal events, banking rules and regulations have been much faded in Iran. Supervision of financial and banking authorities has been also much lessened in Iran and observance of financial standards has been neglected. Creating interaction and cooperation between usuryfree banking system of Iran and international banking system needs a focus on common and mutuallyaccepted points in the form of proposed standards based on rationalism and ethics. The main objective of present research is to introduce and specify the proposed standards and make comparison between them to render solutions for interaction and expansion of cooperation between Iranian banking system and conventional banking system around the world. The main indices of rationalism and ethics in usuryfree banking that are in accordance with conventional banking system and the only difference is the observance of Sharia criteria on these indices include: rules and regulations (internal and international regulations and observance of financial and international indices), beneficiaries’ rights (shareholders, customers, staff and related institutions) and social responsibilities (environment, social welfare, growth, promotion and employment). Financial crisis of 2007 in developed countries including United States of America, members of OECD and EURO region created shocks in economic growth, GDP, interest rate, unemployment rate, ratio of capital to assets of the banking system and the rate of stock price growth and all these factors resulted in making financial and banking regulations stricter in international banking.