چالش‏ های تعریف جرم قاچاق در نظام حقوقی ایران

در طول تاریخ قانونگذاری ایران، واژه ی قاچاق در معانی مختلفی به کار رفته است. ابتدا واژه ی قاچاق معادل فعل یا ترک فعلی بود که منجر به نادیده انگاشتن کلیه عوارض، مالیات ها و یا نقض حیطه های انحصاری دولت بود ولی به مرور زمان این واژه معطوف به قاچاق گمرکی و ورود و خروج غیر قانونی کالا به/از کشور گردید. عدم تعریف واژه ی قاچاق، تشتت آرا و نظرات مختلف را در برداشت از مفهوم این جرم به همراه داشته است. از یک سو، به دلیل آنکه در قوانین موضوعه برخی از جرایم بی ارتباط مانند صید غیر مجاز ماهیان خاویاری مشمول عنوان قاچاق قرار گرفته‏اند، برخی نویسندگان دامنه ی جرم قاچاق را به این جرایم نیز گسترش داده اند. از سوی دیگر، رویه ی قضایی ایران با توجه به همین شفاف نبودن، صدق عنوان قاچاق را منحصر به مواردی می‏داند که کالا در مرز کشف شده باشد و کشف کالا داخل کشور را باعث خروج از شمول عنوان قاچاق می‏داند. به نظر نگارندگان این مقاله، تعریف واژه ی قاچاق نه آنچنان گسترده است که از مفهوم اصلی خود فاصله بگیرد و نه آنچنان محدود که دیوان عالی کشور پذیرفته است. قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز تا حدودی در همین راستا بوده است.