عظمت نمادین حدود و موانع اجرایی آن؛تاملی فلسفی و جامعه‌شناختی

در سیاست کیفری اسلام مجموعه‌ی متنوعی از مجازات‌ها یافت می‌شود که هریک با منطقی خاص تشریع گردیده‌اند. قصاص را می‌توان کیفری بزه‌دیده‌محور دانست. تعزیرات مسیری برای اجرای اصل فردی کردن مجازات‌ها و نیز انطباق نظام کیفری با مقتضیات زمان و مکان است. در مقابل حدود را می‌توان مجازات‌هایی جرم‌محور تلقی نمود که در پی حراست از اخلاق و انسجام اجتماعی است. در اسلام، شدت کیفر گاه تابعی از میزان صدمه‌ی بزه به اخلاق اجتماعی است. از همین رو جرایم مستوجب حد، به‌عنوان شدیدترین گونه‌های تجاوز به ارزش‌های بنیادین اجتماع، با سخت‌ترین مجازات‌ها پاسخ داده می‌شوند. در سیاست کیفری اسلام نه تنها فرآیند اثباتی حدود بسیار پیچیده و دشوار بوده؛ بلکه موانع جدی نیز در مسیر اجرای این مجازات‌ها وجود دارد. تعارض میان وضع مجازات‌های شدید و تاکید بر اهمیت اجرای آن‌ها از یک سو و تعیین فرآیند پیچیده‌ی اثبات جرم و نیز ایجاد مانع در مسیر اجرای مجازات از سوی دیگر با در نظر گرفتن ملاحظات فلسفی و جامعه‏شناختی و بررسی مصالح فردی و اجتماعی قابل توجیه است.به نظر از یک سو شارع مجازات‌هایی شدید و البته نمادین وضع نموده که هم‌چون شمشیری برنده، تهدیدی مستمر، ارعاب‌کننده و بازدارنده برای مجرمین بالقوه باشد و از سوی دیگر نیز با لحاظ آثار سو احتمالی تحمیل مجازات، از جمله کاهش اثر ارعابی آن‌ها به علت اجرای مکرر، موانعی بر سر راه اثبات و اجرای آن قرار داده است.