تحلیل جایگاه اصل پیشگیری در قوانین زیست‏‌محیطی ایران

اصل پیشگیری به‌عنوان قاعدۀ طلایی در حقوق محیط زیست مطرح و رعایت آن به‌لحاظ جنبه‌های اکولوژیکی و اقتصادی منافع زیادی به همراه دارد، چراکه بروز صدمات زیست‌محیطی در موارد متعددی جبران‌ناپذیر بوده و در صورت جبران‌‌پذیری مستلزم صرف زمان طولانی و هزینه‌های اقتصادی فراوانی است. بر این اساس، نگارندگان با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، درپی یافتن پاسخ به این پرسش هستند که اساساً اصل پیشگیری دارای چه جایگاهی در مقررات زیست‌محیطی ایران بوده است و آیا با توجه به مقررات کنونی محیط زیست در ایران می‌توان از قوانین موجود در راستای اعمال اصل پیشگیری بهره جست؟ به‌نظر می‌رسد اعمال و اجرای اصل پیشگیری از طریق برقراری پاره‌ای از ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها و برقراری الزاماتی همچون رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، ارزیابی آثار زیست‌محیطی، دریافت مجوزها و همچنین پیش‌بینی تعرفه‌ها، سازوکارهای حقوقی مناسبی است که در قوانین داخلی کشورها ازجمله ایران در جهت پیشگیری از آسیب‌های زیست‌محیطی درنظر گرفته شده است. علاوه بر این مقنن نیز در وضع قوانین زیست‌محیطی می‌بایست به منافع حاصله از این اصل در جهت اجرای مناسب آن به اصول دیگر زیست‌محیطی ازقبیل: اصل احتیاط، رویۀ ارزیابی آثار زیست‌محیطی و همچنین اصل پرداخت آلوده‌ساز توجه بیشتری را معطوف دارد تا تضمین مناسبی برای اجرا شدن اصل پیشگیری را فراهم سازد. لذا با تعمق در قوانین زیست‌محیطی ایران می‌توان سازوکارهایی یافت که به‌طورمستقیم و غیرمستقیم مبین پیدایش و شکل‌گیری اصل پیشگیری در مقررات زیست‌محیطی ایران است.

analysis of the position of the principle of prevention in iran’s environmental laws

the principle of prevention as a golden rule in environmental law and its observance brings many benefits in terms of ecological and economic aspects, because the occurrence of environmental damage in many cases is irreparable, and in case it is compensable, it requires spending a long time and money. based on this, the author, using the descriptive-analytical method and using library resources, seeks to find an answer to the question that basically, what is the position of the principle of prevention in iran’s environmental regulations and whether according to current environmental regulations in iran, can the existing laws be used in order to apply the principle of prevention? it seems that the application and implementation of the principle of prevention through the establishment of some prohibitions and restrictions and the establishment of requirements such as compliance with environmental standards, evaluation of environmental effects, obtaining permits and also predicting tariffs are appropriate legal mechanisms that are in the laws the interior of countries, including iran, is considered to prevent environmental damage.in addition to this, legislators should pay more attention to the benefits derived from this principle in order to properly implement it to other environmental principles, such as: the precautionary principle, the procedure for evaluating environmental effects, and the polluter-pays principle. to provide a suitable guarantee for the implementation of the principle of prevention. therefore, by delving into iran’s environmental laws, we can find mechanisms that directly and indirectly indicate the emergence and formation of the principle of prevention in iran’s environmental regulations.