مشارکت بزه‌دیده در فرایند دادرسی: مبانی، چالش‌ها و راهکارها

بزه‌دیده از جرم در تعقیب کیفری نقش مهم و اساسی را برعهده دارد. در جرائم قابل گذشت، تعقیب کیفری بدون خواست و ارادۀ وی امکان‌پذیر نیست و در جرائم غیرقابل گذشت نیز وی می‌‌تواند نقش مهم و فعالی را در تعقیب کیفری داشته باشد.  در این تحقیق با موضوع «مشارکت بزه‌دیده در فرایند دادرسی: مبانی، چالش ها و راهکارها» با روش توصیفی و تحلیلی نتایج ذیل حاصل شد. مشارکت بزه‌دیده در تعقیب کیفری با دو دسته از چالش‌ها روبه‌روست. چالش‌های شخصی که مرتبط با خود بزه‌دیده است و در این بین ترس بزه‌دیده، شرم و حیای بزه‌دیده، ملاحظات خانوادگی و دوستی، عدم آگاهی بزه‌دیده و ناتوانی بزه‌دیده از مهم‌ترین علل عدم مشارکت بزه‌دیده در شروع تعقیب هستند. چالش‌های ساختاری که مرتبط با ساختار نظام عدالت کیفری بوده که در این بین عدم ارتباط مناسب بین بزه‌دیده و مقام تعقیب و واسطه قرار گرفتن ضابطان و کارکنان و دفاتر خدمات قضائی، حاکمیت اقتدار مقام تعقیب، سری بودن و غیرترافعی بودن برخی مراحل دادرسی و اطالۀ امر تعقیب از مهم‌ترین چالش‌های ساختاری هستند. نظام دادرسی کیفری ایران در حوزۀ  چالش‌های ساختاری سعی در افزایش مشارکت بزه‌دیده در دادرسی کیفری داشته است، لیکن درخصوص چالش‌های شخصی مرتبط با بزه‌دیده، از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. ازبین بردن زمینه‌های ترس و شرم در بزه‌دیده، اجازه دادن به بزه‌دیده در عدم تعقیب، کمک به حفظ هویت و آبروی بزه‌دیده، حذف واسطه‌های بین بزه‌دیده و مقامات دادرسی کیفری و ارتقای دانش حقوقی ضابطان و کارکنان می‌تواند به مشارکت بیشتر بزه‌دیده در فرایند دادرسی کیفری منجر شود.

participation of the victim in the judicial process: basics, challenges and solutions

the victim of crime plays an important and essential role in criminal prosecution. in forgivable crimes, criminal prosecution will not be possible without his will and in such crimes, the victim can play an important and active role in criminal prosecution. in the present research, &participation of the victim in the judicial process: basics, challenges and solutions& the following results were obtained with the descriptive and analytical method. victim participation faces two types of challenges in criminal prosecution. personal challenges related to the victim himself and in between, victimized fear, shame of the victim, family and friendship considerations, the victim’s lack of awareness and the victim’s inability are among the most important reasons for the victim’s non-participation in prosecution. structural challenges related to the structure of the criminal justice system, including the lack of proper communication between the victim and the authorities and mediation of officers and employees and judicial service offices, the authority of the prosecuting authority, secrecy and non-arbitrary nature of some of the proceedings and prolongation of the prosecution are among the most important structural challenges. iran’s criminal justice system in the field of structural challenges has tried to increase the victim’s participation in criminal proceedings, but regarding the personal challenges related to the victim, this system doesn’t enjoy a desirable situation.  eliminating the grounds of fear and shame in the victim, allowing the victim not to be pursued, helping to preserve the identity of the victim, the removal of intermediaries between the victim and the criminal justice authorities, and the improvement of the legal knowledge of officers and employees can contribute to most of the victims involved in the criminal proceedings.