امکان ‏سنجی رسیدگی آزمایشی در دیوان عدالت اداری در مقایسه با دادگاه اروپایی حقوق بشر

رسیدگی آزمایشی روشی است که دادگاه اروپایی حقوق بشر با اعمال آن هم از تعداد دعاوی مطروحه با منشا واحد می‏کاهد و هم ایرادهای ساختاری زمینه‏ساز نقض حقوق و تبعاً طرح دعاویِ متعدد را برطرف می‏کند. هدف پژوهش حاضر امکان‏سنجی اعمال رسیدگی آزمایشی در دیوان عدالت اداری است. روش پژوهش از نوع مقایسۀ تطبیقی است و با مبنا قرار دادن قواعد و رویۀ قضائی حاکم بر دادگاه اروپایی حقوق بشر، ماهیت، کارکرد و نحوۀ اعمال رسیدگی آزمایشی شناسایی و از طریق بررسی تحلیلی، زمینه‏ها و خلاهای موجود برای اعمال آن در دیوان عدالت تبیین می‏شود. رسیدگی آزمایشی، به‏ معنای اقدام برای رفع یک ایراد ساختاری به توقف طرح دعاوی متعددِ مشابه در آینده، قابلیت لازم برای ارتقای جایگاه دیوان عدالت اداری، به‌عنوان عالی‏ترین نهاد نظارت بر اداره را دارد و می‏تواند به‏مثابۀ ابزاری برای ایجاد گفت‌وگوی علمیِ معطوف به اصلاح ساختاری، میان اداره و دیوان عمل کند؛ در قواعد حاکم بر دیوان، ظرفیت اتخاذ رسیدگی آزمایشی به قصد معنادار ساختن نظارت دیوان بر اداره فراهم است و البته استفاده از این ظرفیت منوط به خودآگاهی و ایجاد ارادۀ نظارت موثر و معنادار قضائی توسط دیوان است.

feasibility of pilot judgment in the administrative justice court in comparison with the european court of human rights

pilot judgment, taken by the european court of human rights, is a method that reduces both the number of claims with the same source and the structural defects that lead to the violation of human rights and, consequently, the making of multiple uses. the purpose of the present study is to evaluate the feasibility of pilot-judgment in the administrative justice court. the research method is comparative; in this way, based on the rules and precedent of the european court of justice, the nature, function, and manner of pilot-judgment are identified, and the existing grounds and gaps for its application in the administrative justice court explain through analytical examination. pilot judgment means taking action to reform a structural problem to stop the making similar lawsuits in the future, has the necessary capability to promote the position of the administrative justice court as the highest institution for reviewing the administration and can role play as a tool for creating a scientific dialogue to reform structures between the administration and the court. in the rules governing the court, there is the capacity to enforce pilot-judgment to cause significant review under administration, and of course, this capacity is subject to self-awareness and the will to effectively judicial review.